ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی

حوزه ستاد

معرفی

ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی

رویکرد جهانی به استفاده از گیاهان دارویی و ترکیب‌های طبیعی در صنایع دارویی و غذایی و بدنبال آن توجه مردم، مسئولین و صنایع داخلی به استفاده از گیاهان دارویی و از طرفی لزوم توجه به مباحث طب سنتی شامل توسعه سیاستگذاری و برنامه ریزی ملی در رابطه با آن و محافظت و صیانت از دانش بومی طب سنتی نیاز مبرم به انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی وسیعی را در این زمینه آشکارتر نموده است. همسو با رویکرد جهانی به این امر، کشور ما نیز با درک بهنگام اهمیت و جایگاه علم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی فعالیت‌های گسترده و نظام‌یافته‌ای را به منظور بهره‌مندی از مزایای این فناوری آغاز نموده است.

امروزه گیاهان دارویی و طب سنتی در بیش از پنج وزارت‌خانه و تعداد زیادی از نهادها و مراکز دولتی و غیر دولتی نظارت، تحقیق و آموزش داده می‌شود. با توجه به اینکه حوزه گیاهان دارویی، داروهای گیاهی، فرآورده‌ها و نیز طب سنتی نیاز به یک نگرش چند بعدی داشته و تعامل و هماهنگی فرابخشی را طلب می‌کند، لذا برای رسیدن به نقطه مطلوب و تحقق انتظارات، می‌بایستی یک مرکز هماهنگ کننده فرابخشی برای پیوستن حلقه‌های مختلف بخش‌های متعدد دولتی و خصوصی ایجاد شود تا بتواند از نیازسنجی و انجام پژوهش‌های هدفمند گرفته تا کشت، تولید، فرآوری، استخراج مواد، ورود صنعت، صادرات، بازاریابی و غیره را تنظیم، هماهنگ و مدیریت نماید. از این‌رو ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی به عنوان محل تلاقی، همگرایی و حلقه وصل تمامی نقش آفرینان و بازیگران مرتبط درحوزه گیاهان دارویی و طب سنتی کشور بنیان نهاده شده است.

با توجه به اهمیت گیاهان دارویی، داروها و فرآورده‌های با منشأ طبیعی، احیای طب سنتی و نیز توجه به گیاه درمانی و روش‌های حفظ الصحه بر اساس فرهنگ غنی ایران و جایگاه گیاهان دارویی در اولویت الف نقشه جامع علمی کشور، در مهرماه ۱۳۸۷ ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شروع به کار نمود تا این ستاد که هماهنگ کننده دستگاه‌های مرتبط دولتی، سازمان‌ها و نهادهای مردمی و تشکل‌های خصوصی است، به‌عنوان یک نهاد فراسازمانی ملی بتواند تعاملات بین دستگاهی برای رسیدن به هدف‌های مشخص را پیگیری و اجرایی نماید. رسالت مهم ستاد فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب درباره دستاوردها و پیشرفت‌های علمی مربوطه می‌باشد. برخی از عملکردها و فعالیت‌های ستاد به‌شرح ذیل می‌باشد:

• ابلاغ و اجرای سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و تشکیل کارگروه‌های تخصصی به‌منظور اجرای سیاست‌های سند؛
• کمک به اجرایی‌شدن قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان فعال درحوزه و مساعدت آن‌ها از مرحله تولید اولیه تا صادرات و ایجاد ارتباط بین صاحبان فناوری و سرمایه؛
• تسهیل‌گری و زمینه‌سازی برای افزایش ورود فناوری‌های جدید به بازار، حمایت از فناوران و ارتقای توانمندی بنگاه‌های اقتصادی، افزایش فروش و سهم از بازار؛
• برنامه‌ریزی و حمایت در جهت توانمندسازی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و تخصیص اعتبار و حمایت از طرح‌ها و پایان‌نامه‌های مرتبط؛
• حمایت از شبکه‌سازی آزمایشگاهی در حوزه گیاهان دارویی و کمک به تدوین شاخص‌های نظارت بر آزمایشگاه‌های عضو شبکه و اختصاص اعتبارات بر اساس نتایج ارزیابی و رتبه‌بندی؛
• تأسیس بانک اطلاعات جامع در سطح ملی و مرکز منطقه‌ای علوم و انتقال فناوری کشورهای حاشیه اقیانوس هند؛
• حمایت از توسعه ثبت و صدور پروانه تولید داروهای گیاهی و فرآورده‌های طبیعی؛
• تقسیم‌بندی و اولویت‌بخشی گیاهان دارویی ایران بر اساس نیازهای گوناگون صنعتی، تحقیقاتی، صادراتی و تهیه فهرست‌های مورد نظر در این زمینه و بر اساس رویکردهای واقع‌گرایانه؛
• مشارکت فعال در ساماندهی نظام استاندارد گیاهان دارویی و فرآورده‌های با منشأ گیاهی؛
• شناسایی، سنجش و ارزیابی منابع طب سنتی، حمایت از تحقیقات و تولید داروهای طب سنتی و ترجمه، تصحیح و چاپ کتب اصیل طب سنتی؛
• حمایت اعتباری از تدوین اطلس گیاهان دارویی کشور و حمایت از گیاهان کلیدی و مهم اقتصادی و در عین حال در شرف انقراض؛
• حمایت و برنامه‌ریزی در جهت برگزاری و شرکت در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی؛
• غنی‌سازی و تکمیل وب سایت ستاد (www.chtm.isti.ir) به‌منظور تسهیل در روند ارتباط بین پژوهشگران، کارآفرینان و علاقمندان به حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی.

جلسات ستاد

چکیده

بسمه تعالی

ستاد گیاهان دارویی با هدف بررسی چالشها و موانع موجود در حوزه گیاهان دارویی و طب ایرانی و در عین حال با تمرکز بر راه حل‌ها و ایجاد هماهنگی بیشتر بین دستگاه‌ها و سازمانهای مرتبط، جلسات منظم و متعددی را در طی دو سال گذشته برگزار نموده است.

در این جلسات، ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز  ضمن دعوت از صاحبنظران و فعالان حوزه گیاهان دارویی و طب ایرانی در بخشهای دولتی و خصوصی و نیز مقامات و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و مراکز علمی، آموزشی و پژوهشی، فرازها و محورهایی از سند راهبردی با اولویت بالا در دستور جلسات قرار گرفته‌است. و بر این اساس طرح‌ها و مباحث متعددی مورد بحث قرار گرفته‌است.

کار گروه‌های تخصصی ستاد

توسعه فناوری و کارآفرینی

کارگروه توسعه کارآفرینی و فناوری بر اساس اجرایی کردن سیاست‌های ایجاد ستاد و تحقق اهداف سند با هدف توسعه فناوری و کارآفرینی به شکلی چند وجهی، ترسیم شرایط فعلی، طراحی و هدایت ظرفیت‌ها، امکانات، اهداف و فراهم کردن افزایش ضریب موفقیت برنامه‌ها و مجموعه‌ها در ستاد فعالیت خود را آغاز کرد.

معرفی کارگروه توسعه فناوری و کارآفرینی

اعضای کارگروه (به ترتیب حروف الفبا):

• مسئول کارگروه: آقای مهندس علی ابراهیمی، عضو هیات علمی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی
• جناب آقای دکتر محسن ابراهیم پور عضو محترم هیات علمی وزارت جهاد کشاورزی
• جناب آقای دکتر اکبری عضو محترم هئیت علمی دانشگاه شهید بهشتی
• جناب آقای دکتر محسن بیگدلی عضو محترم هیئت علمی
• جناب آقای دکتر پالوج عضو محترم هیئت علمی وزارت جهاد کشاورزی
• جناب آقای دکتر تقی زاده، شرکت باریج اسانس (معاون محترم پژوهشی)
• جناب آقای دکتر محمدرضا حاج سید هادی عضو محترم هیأت علمی و استاد دانشگاه
• جناب آقای مهندس دهقانی مدیر محترم خدمات تخصصی تولید گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی
• سرکار خانم دکتر طاهره حسنلو عضو محترم هیأت علمی موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی
• جناب آقای دکتر محمدباقر رضایی رئیس محترم انجمن گیاهان داروئی ایران
• جناب آقای مهندس محمدعلی رضایی، مدیر عامل محترم شرکت ایمان مهر
• جناب آقای دکتر صالح نیا، مدیرعامل محترم شرکت خرمان
• سرکار خانم دکتر سفیدکن معاون محترم خدمات پژوهشی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
• جناب آقای مهندس گندابی مدیر محترم تحقیق و توسعه شرکت گیاه دارو ماداکتو
• جناب آقای دکتر علی محمد عمویی، عضو محترم هیئت علمی موسسه آموزشی عالی علمی و کاربردی
• جناب آقای دکتر فریبرز غیبی، مدیر کل محترم سازمان جنگلها و مراتع کشور
• جناب آقای دکتر محمدحسین لباسچی رئیس محترم بخش تحقیقات گیاهان داروئی
• جناب آقای دکتر حسین رضایی زاده عضو محترم هیئت علمی و مدیرعامل شرکت سیمرغ حکمت ایرانیان
• جناب آقای دکتر محتشمی عضو محترم هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا… (ع)
• جناب آقای دکتر فرزاد نجفی رئیس محترم پژوهشکده گیاهان داروئی دانشگاه شهید بهشتی
• جناب آقای دکتر مجید ولدان، مدیرکل محترم دفتر تجاری سازی و انتقال فناوری
• جناب آقای دکتر جواد هادیان عضو محترم هیئت علمی

اهداف:

• تدوین برنامه عملیاتی توسعه فن‌آوری گیاهان دارویی.
• تدوین بسته‌های کارآفرینی در زمینه کلیه مشاغل گیاهان دارویی.
• شناسایی عوامل اجرایی عملیاتی کردن برنامه فن‌آوری و کارآفرینی.
• تنظیم برنامه عملیاتی برای شرکت‌های مؤثر در اجرای توسعه فن‌آوری و توسعه کارآفرینی.
• برآورد ارزش اقتصادی حاصل از فرآوری گیاهان دارویی منتخب و توسعه فن‌آوری‌های نوین در فرآیند تولید.
• تجاری‌سازی و فن‌آوری ایجاد شده و دست‌آوردهٔ علمی و پژوهشی در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی.
• اهم سرفصل‌ها برای معرفی کریدور گیاهان دارویی و طب ایرانی (خدمات فناوری تا بازار).
• اهداف کلی ایجاد کریدور گیاهان دارویی و طب ایرانی.

ترکیب کریدور.

رصد فناوری- انتقال فناوری- رصد بازار – طرح تجاری- سرمایه گذاری- مشاوره تولید – بازاریابی- حقوقی و داوری- بازاریابی بین‌المللی.

کارگروه تخصصی دامپزشکی
در سال‌های اخیر افزایش فرآورده‌های دامی به‌منظور تأمین نیاز پروتئینی و در کنار آن بهبود کیفیت به منظور افزایش سلامت جامعه، مورد توجه جدی جهانی قرار گرفته است. به‌دنبال مصرف دارو، باقیمانده داروهای شیمیایی تا مدت‌های طولانی در بدن حیوانات باقی می‌ماند و با مصرف این فرآورده‌های دامی باقیمانده­های دارویی وارد بدن انسان شده که در طول سالیان متمادی باعث ایجاد عوارض گوناگون در انسان می‌گردد، این عوارض یا مستقیم و کوتاه مدت است (مسمومیت و یا واکنش‌های آلرژیک پوستی و گوارشی) یا غیرمستقیم و درازمدت می‌باشد (انواع سرطان‌ها، نارسایی کبد، نازایی و ناقص‌الخلقه‌زایی).

به‌دلیل آشکارشدن خطرات مصرف داروهای شیمیایی، هم‌اکنون در بسیاری از کشورها، مصرف این‌گونه داروها در حیواناتی که فرآورده‌های آن‌ها مصرف غذایی برای انسان دارند با محدودیت‌ها و سختگیری‌های بسیاری روبرو شده است. وضع قوانین سخت­گیرانه در بسیاری از کشورها درباره باقیمانده‌های دارویی در فرآورده‌های غذایی، موجب تشویق پرورش‌دهندگان حیوانات برای جایگزینی داروهای شیمیایی با داروهای طبیعی و تلاش شرکت­های داروسازی برای تولید فرآورده‌های طبیعی شده است. اتحادیه اروپا برای استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان محرک رشد در طیور محدودیت جدی قائل شده است و همین موضوع باعث شد که شرکت‌ها را به سمت یافتن داروهای با منشأ طبیعی سوق دهد. گیاهان دارویی به‌عنوان بهترین گزینه در صدر روش‌های جایگزین قرار گرفت. گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در اشکال بسیار متنوعی در تمامی گروه‌های حیوانی (دام، طیور، آبزیان، زنبور عسل و کرم ابریشم) قابل استفاده‌اند. لازم به ذکر است شرط موفقیت در استفاده از گیاهان دارویی، تهیه گیاهان از منابع مطمئن و اطمینان از تازه‌گی و شرایط نگهداری مطلوب آن‌ها می‌باشد.
هم‌اکنون داروهای زیادی با ترکیبات گیاهی در کارخانجات دارویی جهان به منظور مصارف دامپزشکی تولید می‌شود، به‌طوری‌که تاکنون چندین نوع دارو از این دست در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. در ایران در حال‌حاضر بیش از ۵۰ قلم داروی گیاهی دامپزشکی در داخل کشور تولید و یا بسته‌بندی می‌شود و این نشان‌دهنده زمینه‌های بسیار مناسب در داخل کشوراست، اما علیرغم آن این تعداد در حد مطلوب نبوده و با توجه به فقدان فرهنگ‌سازی مناسب هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به حد مطلوب و موردنظر وجود دارد، لذا بسیاری از مواد اولیه داروهای شیمیایی دامپزشکی از خارج از کشور تأمین می‌گردد و از این لحاظ مبالغ بسیار عظیمی ارز از کشور خارج می‌گردد و در حال‌حاضر بالای ۹۰ درصد نیاز کشور به تولیدات مواد اولیه داروهای دامی و خوراکی به کشورهای دیگر وابسته هستیم و سالانه واردات داروهای دامی بیش از ۵۰۰ میلیون دلار می‌باشد. بدیهی است که با توجه به پیشینه غنی ایران زمین در اصول بهداشت دام و درمان دام‌های بیمار و بومی‌بودن صنعت تولید داروهای گیاهی و امکانات بالقوه موجود در کشور، جایگزینی تنها بخشی از این داروها نتیجه قابل توجهی برای اقتصاد کشور بر جای خواهدگذاشت و از طرفی گیاهان دارویی فراوانی در کشور موجود بوده که به‌راحتی قابل دستیابی است و صنعت تهیه اشکال دارویی آن نیز در داخل کشور موجود است، لذا روی‌آوردن به این امر کمک فراوانی در بهبود وضعیت اقتصاد کشور خواهدداشت و حتی می‌تواند در سبد صادراتی کشور به جایگزین بسیار باارزشی برای صادرات موادخام گیاهان دارویی باشد.
گستردگی مسائل علمی داروهای گیاهی و فقدان یک سیستم هماهنگ‌کننده بین بخش‌های دست‌اندرکار این صنعت، مانع بزرگی بر سر این راه پدید آورده است. از این لحاظ تشکیل یک سیستم هماهنگ‌کننده بین تمامی بخش‌هایی که با این موضوع ارتباط دارند مانند: دامپزشکان، داروسازان، پزشکان، مؤسسات تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، سازمان دامپزشکی، بخش‌های کشاورزی و صنایع تولید دارو که در رابطه با گیاهان دارویی فعالیت دارند می‌تواند این مشکل را تاحدود زیادی مرتفع سازد.
کارگروه داروها و فرآورده‌های مورد مصرف در دامپزشکی با منشأ گیاهی در توسعه علوم، فناوری‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌ها و داروهای گیاهی جهت تحقق سلامت، خودکفایی دارویی، امنیت غذایی و توسعه اقتصادی فعالیت می‌کند. فعالیت‌های کارگروه یادشده حوزه‌های آموزش و پژوهش، اکتساب و توسعه فناوری و ارائه خدمات در زمینه داروهای گیاهی دامپزشکی را دربر می‌گیرد.

نظارت و ارزیابی طرح‌ها و حمایت‌ها

در مسیر گسترش علوم و فناوری‌های حوزه گیاهان دارویی در کشور، شناخت کامل جهت گیری‌ها و روند تحولات علم و فناوری در دنیا و تعیین موقعیت خود در سطح بین المللی امری اجتناب ناپذیر و نیازمند ارزیابی مستمر است. ارزیابی‌هایی که در دوره‌های مشخص انجام می‌گیرد به ما کمک می‌کند تا وضعیت علوم و فناوری‌های گیاهان دارویی و طب سنتی را در دوره‌های مختلف رصد کرده و تاثیرات سیاست‌ها و برنامه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم.

وظایف گروه نظارت و ارزیابی:

• ارزیابی و تعیین میزان تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی در دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها، مراکز رشد و شرکت‌های دانش بنیان و همچنین رتبه بندی آن
• نظارت و ارزیابی بر هزینه کرد اعتبارات دریافتی توسط دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، پارک‌ها و مراکز رشد و شرکت‌های دانش بنیان
• ارزیابی میزان پیشرفت برنامه‌های اجرایی سالانه گروه‌ها
• تهیه و تنظیم آیین نامه و فرم‌های نظارت و ارزیابی
• انجام مطالعات و بررسی‌های علمی در حوزه نظارت و ارزیابی
• تهیه و تنظیم موافقتنامه های سالیانه ستاد و پیگیری تخصیص اعتبارات آن
• انجام بازدیدهای نظارتی از دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، پارک‌ها، مراکز رشد و شرکت‌های دانش بنیان بر حسب ضرورت
• تهیه گزارش‌های نظارتی مالی و عملیاتی
• ارزیابی برنامه‌ها و سیاست‌های ستاد

تدوین استانداردها در گیاهان دارویی و فرآورده‌های با منشاء گیاهی

کارگروه تخصصی تعیین اولویت‌های خاص بمنظور تدوین استانداردهای ملی در حوزه گیاهان دارویی و استحصال مواد مؤثره با رویکرد بهبود صادرات، ارتقاء کیفیت مصرف داخلی و سایر موارد ضروری تحت عنوان ” کارگروه تدوین استانداردها در گیاهان دارویی و فرآورده‌های با منشاء گیاهی ” در ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی تشکیل شد. این کارگرو با مسئولیت جناب آقای دکتر صالحی رئیس محترم شبکه پژوهش و فناوری گیاهان دارویی و با مشارکت تعدادی از اعضاء محترم ستاد از جمله سرکار خانم دکتر سفیدکن، جناب آقای دکتر رضایی (رئیس محترم انجمن علمی گیاهان دارویی)، جناب آقای دکتر ناصری (تعیین اولویت‌ها در داروهای طب سنتی)، دکتر حسنعلی نقدی بادی، دکتر فرزاد نجفی و مشاور محترم ستاد جناب آقای مهندس ابراهیمی تشکیل گردیده و حسب نیازهای فنی و تخصصی از کلیه صاحب‌نظران خبره بهره‌برداری خواهد نمود. کارگروه فوق با تشکیل جلسات فشرده اولویت‌های ملی برای سال ۱۳۹۲ را مشخص و در ادامه این جلسات نظام جامع استاندارد در افق ۱۴۰۴ برای فرآورده‌های با منشاء گیاهی با تلاش جمعی از بزرگواران تدوین و تعیین شد. بدیهی است مصوبات این کارگروه مبنای حمایت ستاد در این حوزه خواهد بود.

یکسان سازی و گروه بندی گیاهان دارویی متناسب با کاربردهای انها

به منظور تقسیم‌بندی و الویت‌بخشی گیاهان دارویی ایران بر اساس نیازهای گوناگون صنعتی، تحقیقاتی، صادراتی و تهیه فهرست‌های مورد نظر در این زمینه و بر اساس رویکردهایی واقع‌گرایانه این کارگروه در ستاد تشکیل شد.

توسعه تجارت، صادرات و بازاریابی

چشم‌انداز:

گام نخست افزایش ورود فناوری‌های جدید به بازار که نتیجه آن حمایت از فناوران و ارتقای توانمندی بنگاه‌های اقتصادی است.
گام دوم افزایش فروش و سهم از بازار برای محصولات در بازار داخلی است.
گام سوم آغاز حضور گسترده در بازارهای بین المللی است.

اهداف:

نهایی کردن کشورهای هدف صادراتی برای گیاهان دارویی و داروهای گیاهی (به تفکیک) و کالاهایی که مزیت صادراتی و توان رقابت پذیری بین المللی دارند
مطالعه میدانی و تدوین بسته‌های مطالعات کالایی
تدوین راهکارهای و ارائه نمونه‌های بسته بندی
تدوین راه‌های دست یابی به اهداف صادراتی سند
نظارت و هدایت برنامه‌های ملی و استانی
ایجاد برندهای ملی و منطقه‌ای در حوزه گیاهان دارویی و طب ایرانی
ایجاد شرکت‌های مدیریت بازار تخصصی با حوزه عمل مشخص فعالیت منطقه‌ای
برگزاری نمایشگاه‌های مشترک در بازارهای هدف (با تولید کنندگان آن کشورها)
پذیرش و اعزام گروه‌های تجاری تخصصی به کشورهای هدف
آموزش و ارتقای اطلاعاتی رایزن‌های تجاری
ایجاد دفاتر ویژه تجاری و مطالعاتی، همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌های مخصوص ارائه گیاهان دارویی و طب سنتی

طب سنتی و داروسازی سنتی

معرفی طب سنتی و داروسازی سنتی

پنج طرح ملی مطابق سند ملی و نقشه جامع و براساس اولویت‌ها

الف) تولید برنامه‌ها و محصولات فرهنگی اجتماعی عمومی احیاگر و ترویج کننده گیاهان دارویی و طب سنتی
ب) طرح تأسیس دبیرخانه شناسایی، سنجش و ارزیابی منابع و نیروهای طب سنتی، تجربی و مردمی
ج) طرح راه اندازی آزمایشی (پایلوت) مرکز خدمات تخصصی طب فراگیر پژوهشی، آموزشی، درمانی
د) طرح حمایت از تحقیقات و تولید داروی گیاهی برای درمان آلزایمر و ام اس
ه) طرح حمایت از ترجمه، تصحیح و چاپ کتب اصیل طب سنتی

اقدامات

• برگزاری سمینارهای ماهانه مربوطه با حضور درمانگران تجربی مدعی درمان و کارشناسان و پزشکان و اساتید طب سنتی و نیز معرفی افراد مراجعه کننده به ستاد به سمینارهای مذکور
• راه اندازی مرکز طب فراگیر “پزشکان سلامت‌نگر” و انجام بازدیدها و حمایت‌های مربوطه از آن مرکز
• حمایت از برگزاری دوره‌های مختلف طب سنتی و مکمل برگزار شده توسط انجمن تحقیقات طب سنتی ایران در دانشگاه علوم پزشکی تهران
• تدوین بخش طب سنتی لایحه جامع اصلاح نظام سلامت با شرکت در جلسات متعدد و کارشناسی مربوطه با معاون وزیر بهداشت در امور مجلس
• بررسی کارشناسانه کلیه موارد ارجاعی به ستاد در موضوع درخواست افراد حقیقی و حقوقی برای فعالیت در عرصه طب سنتی و گیاهان دارویی ارجاع شده از مراکز مختلف کشوری اعم از دفتر مقام معظم رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت و … و رسیدگی دقیق به آن‌ها و انجام راهنمایی یا حمایت در جهت هدایت صحیح آن‌ها در ستاد یا مراکز وابسته
• طرح نیروهای انسانی پزشکان و داروسازان و گزینش و بکار گیری آنان در جهت تحقق اهداف ستاد
• جستجوی علمی و هدفمند در منابع و تدوین وضعیت موجود طب سنتی و مکمل و گیاهان دارویی در ایران و جهان به تفکیک کشورها در حیطه‌های پنج گانه: اجتماعی و خدمات، دولتی، اقتصادی، علمی و فرهنگی و ارائه مقالات اصلی و ترجمه آن‌ها همراه سایر مستندات و تألیف مقاله نهایی مربوطه از طرف ستاد با استفاده از نیروی خدمات طرحی و امکانات ستاد و تعامل منظم و پی گیر با نیروها
• جمع‌آوری و طبقه بندی اخبار طب سنتی و مکمل مندرج در رسانه‌ها طی سالیان قبل و بعد از انقلاب و مخصوصاً سالیان اخیر و تشکیل آرشیو مربوطه با همکاری نیروهای کارشناسی ستاد و برگزاری جلسات منظم کاری با ایشان.
• تعامل با مراکز کشوری مسوول (وزارت آموزش و پرورش، شهرداری تهران) برای برگزاری دوره‌ها و جلسات آموزشی و ترویج صحیح و علمی اصول حفظ سلامتی با استفاده از طب سنتی و مکمل و گیاهان دارویی و بهره گیری از ذخایر ملی در سطوح مختلف اجتماع
• تشکیل و تکمیل بانک‌های اطلاعاتی دقیق، مبتنی بر اسناد و شواهد، کامل و جامع در حیطه‌های مختلف طب سنتی و مکمل
• طرح برنامه ریزی و راه اندازی مراکز خدمات رسانی طب سنتی و طب فراگیر به صورت علمی و با استفاده از آخرین امکانات و تجهیزات و نیز دارای پتانسیل تربیت نیروی متخصص و تولید علوم مستند و مبتنی بر شواهد
• طرح احداث مراکز ویژه تهیه، نگهداری، توزیع و عرضه داروها و فرآورده‌های گیاهی و طبیعی طبق استانداردهای جهانی و با کیفیت بالا
• حمایت از بنگاه‌ها و تولید کنندگان محصولات (دارو، فرآورده، دانش فنی، ابزار) با تخصیص وام‌ها، حمایت بیمه‌ای، تخفیف مالیاتی، واگذاری اعتبارات معنوی و در اختیارگذاری امکانات سخت افزاری
• راه اندازی شبکه‌های توزیع و عرضه محصولات و دستاوردهای طب سنتی و مکمل به قیمت مناسب و استاندارد در سراسر کشور
• هماهنگی و تعامل مستقیم و کاربردی با گمرکات برای تسهیل فرآیند صادرات محصولات و دستاوردهای طب سنتی و مکمل از یک سو و تسهیل ورود مواد اولیه لازم برای راه اندازی صنایع و دانش فنی جدید در کشور
• طرح برنامه ریزی و ساخت برنامه‌های متنوع ترویجی رسانه‌ای برای مخاطبین مختلف رسانه‌های ملی از قبیل میزگردها، سریال‌ها، کارتون‌ها، گزارش‌ها و تیزرها

ترویج و فرهنگ سازی در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی

این کارگروه (بر اساس راهبرد ترویج و فرهنگسازی سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی) به ترویج و اطلاع رسانی عمومی و تخصصی در صنعت گیاهان دارویی و طب سنتی توجه دارد.

از اینرو مخاطبان این کارگروه را طیف وسیعی از مردم تشکیل می‌دهند. به صورت کلی می‌توان این مخاطبان را به چهار دسته تقسیم نمود که عبارتند از:

• دانش آموزان
• دانشجویان
• مدیران
• عموم مردم

اهداف و وظایف این کارگروه عبارتست از:

• استفاده از ظرفیت رسانه ملی و حمایت از اطلاع‌رسانی در رسانه‌های عمومی و تخصصی و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های ملی و بین‌المللی در حوزه گیاهان دارویی
• استفاده از ظرفیت آموزش و پرورش برای ترویج اهمیت گیاهان دارویی در سطح آموزش ابتدایی تا متوسطه
• فرهنگ سازی و اصلاح نگرش جامعه نسبت به جایگاه طب سنتی و استقرار و ترویج روش زندگی و تغذیه سالم بر اساس آموزه‌های این طب
• تهیه و تدوین بخش‌هایی در خصوص مبانی، ارزش‌ها، فرهنگ، آداب و میراث پزشکی سنتی به کتاب‌های درسی آموزش و پرورش
• طراحی، تدوین و اجرای برنامه توانمندسازی گروه‌های شاخص و مرجع در زمینه‌های طب سنتی و داروسازی سنتی به‌منظور ایفای نقش برای آگاه‌سازی عمومی و ترویج
• ترویج سبک زندگی سالم بر مبنای تعالیم اسلامی منطبق بر طب سنتی، در برنامه‌های آموزش عمومی مردم با استفاده از ظرفیت‌های رسانه ملی، مطبوعات، مساجد و سایر اماکن مذهبی، مراکز سلامتی و سایر اماکن عمومی و سایر روش‌های اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی عمومی
• ترویج رعایت اصول ششگانه سلامت مکتب طب سنتی در میان آحاد جامعه
• طراحی و استقرار و ترویج الگوی سلامت مادر و کودک بر اساس آموزه‌ها و تعالیم اسلامی منطبق بر طب سنتی
• مطالعه و ترویج مبانی سلامت جنسی و اجتماعی بر اساس آموزه‌های اسلامی منطبق بر طب سنتی
• تشکیل بانک اطلاعاتی داروهای سنتی در دسترس و ایجاد سامانه ثبت داروهای سنتی و طبیعی و ارائه اطلاعات دارویی

سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی

حوزه‌های کاربردی

گیاهان دارویی

گیاهان دارویی منتخب

با توجه به رویکرد کشورهای جهان به داروهای گیاهی و فرآورده‌های طبیعی در سالهای آینده مصرف گیاهان دارویی در صنعت افزایش می‌یابد. به منظور پیشرفت در این حوزه همواره باید در جستجوی معرفی فرصت‌های موجود برای تجارت و صادرات گیاهان دارویی ایران و محصولات جانبی آن باشیم.

داروهای گیاهی

فارماکوپه داروهای گیاهی ایران

تهیه و تدوین فارماکوپه گیاهی ایران

بهره‌مندی از پوشش گیاهی متنوع و همچنین وجود فرهنگ و علاقه باطنی عمومی ایرانیان به کاربرد داروهای گیاهی، صرفنظر از گسترش روزافزون صنایع دارویی گیاهی و توانمندی‌های بالقوه موجود، طی سالیان اخیر فقدان یک منبع و مرجع استاندارد ملی در زمینه داروهای گیاهی بیش از پیش نمود یافته است. بنابراین با بررسی امکانات، تجهیزات و نیز تعدد تحقیقات ارزشمندی که در چند دهه اخیر توسط کلیه پژوهشگران محترمدر مراکز علمی- تحقیقاتی کشور انجام گرفته است، طرحتدوین اولین دارونامه گیاهی ایران مدنظر قرار گرفت. نگارش اولین فارماکوپه دارویی ایران در قالب یک فارماکوپه گیاهی گام بلندی در جهت عرضه بهینه گیاهان دارویی، پیشرفت و اعتلای روزافزون صنایع تولیدکننده داروهای گیاهی و همچنین توسعه فرهنگ کاربرد داروهای گیاهی در سیستم دارو درمانی کشور است.

فارماکوپه گیاهی ایران مشتمل بر فصل‌های مقدمه، تک‌نگارها و روش‌های تهیه معرف‌ها تدوین شد. در فصل تک‌نگارها به عناوین، تعریف نام‌های گیاه (اسامی علمی، فارسی، عربی، انگلیسی، آلمانی و فرانسوی)، ریخت‌شناسی (گیاه واندام دارویی آن)، دامنه انتشار، خرده‌نگاری، مواد متشکله تا موارد کاربردی نظیر روش‌های گوناگون کنترل‌های شیمیایی و بسیاری از موارد دیگر در مورد ۱۰۲ گیاه دارویی توجه شده است. کارگروه یکسان‌سازی و گروه‌بندی گیاهان دارویی ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی برای تدوین نسخه‌های فارماکوپه با متخصصین کشور از جمله سازمان غذا و دارو تفاهم نامه‌ای به امضا رسانیده‌است که طی آن ۱۵۰ گونه از گیاهان انحصاری ایران بصورت تک‌نگاره‌ای تهیه شده است.

در این راستا با جلب همکاری ارزشمند اساتید فارماکوگنوزی دانشکده‌های داروسازی سراسر کشور و مؤسسات تحقیقاتی و علمی معتبر و دیگر متخصصین علاقمند در رشته‌های گیاهشناسی، فارماکولوژی و رشته‌های وابسته، کمیته علمی فارماکوپه تشکیل و زیرنظر آن تدوین و تنظیم تک‌نگارهای مربوط به این گیاهان شروع گردید که با یاری خداوند متعال بعد از چهار سال کوشش و تلاش مستمر گروه کثیری از محققین کشور، مجموعه حاضر در اختیار علاقمندان و صاحب‌نظران قرار می‌گیرد.

پس از تشکیل چندین جلسه و کارگروه و کنکاش فراوان موارد زیر مورد تأیید نهایی قرار گرفت:

• بررسی دقیق تک‌نگارهای دارونامه های کشورهای مختلف نظیر فارماکوپه های آلمان، چین، ژاپن، انگلستان، آمریکا، ایران، سازمان جهانی بهداشت، vidal, Rote List,Commission E, Physician Desk Reference فرانسه، فارماکوپه اروپا، ویتنام، کره جنوبی و… و مقایسه سرفصل‌ها، سرتیترها و مطالب آن‌ها
• تبیین و تعیین سرفصل‌ها و موارد مشابه و تفاوت‌های احتمالی در دارونامه های فوق
• استخراج عناوین و سرتیترهای تک نگار دارونامه گیاهی ایران
• فهرست نمودن منابع و مراجع علمی و معتبر و تهیه عناوین مذکور

فهرست داروهای گیاهی ثبت شده
این بخش شامل فهرستی از داروهای گیاهی ثبت شده است.