انجمن صنفی نهادهای سرمایه گذاری خطرپذیر
خدمات
خدمات انجمن
ترویج
انجمن VC کشور از طریق برگزاری نشستهای تخصصی با موضوعات مرتبط با سرمایه گذاری خطرپذیر، به ترویج ادبیات این حوزه میپردازد. همچنین بولتن علمی-خبری انجمن نیز بصورت دوهفته نامه بصورت الکترونیک منتشر میگردد.
پژوهش
انجمن VC با در اختیار داشتن تیم پژوهشی در حوزه تأمین مالی فناوری و دسترسی به خبرگان این حوزه، اجرای طرحهای پژوهشی در این زمینه را برعهده میگیرد.
آموزش
در راستای رسالت توسعه صنعت VC در کشور و افزایش توانمندی اعضا، انجمن اقدام به برگزاری دورههای آموزشی تخصصی مینماید.
مشاوره راه اندازی شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر
با توجه به در اختیار داشتن شبکه نهادهای سرمایه گذار خطرپذیر و تجربه چندساله در این حوزه، انجمن میتواند به علاقمندان ورود به عرصه تأمین مالی فناوری، مشاوره تخصصی ارائه نماید.
معرفی طرحهای دانش بنیان
بسیاری از صاحبان طرحهای دانش بنیان به انجمن VC کشور مراجعه میکنند. این انجمن آمادگی معرفی طرحها را به VC های متخصص آن حوزه دارد. همچنین امکان سرمایه گذاری بصورت سندیکا را فراهم مینماید.
تعامل با نهادهای دولتی
باتوجه به همکاری نزدیک اعضای هیئت مدیره انجمن با نهادهای دولتی اعم از معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری، سازمان امور مالیاتی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق حمایت از پژوهشگران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و…، این انجمن نقش مهمی در انتقال مسائل و مشکلات سرمایه گذاران خطرپذیر و جذب منابع و تعامل سازنده با این نهادها دارد.
خدمات اعضا
سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در طرحهای دانش بنیان
سرمایه خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایهای است که به همراه کمکهای مدیریتی، در اختیار شرکتهای جوان، کوچک، بسرعت در حال رشد و دارای آتیه اقتصادی قرار میگیرد. سرمایه گذاران خطرپذیر بطور عمده:
- شرکتهای درحال رشد و تازه تأسیس را تأمین مالی میکنند.
- سهام شرکت را خریداری میکنند (تأمین مالی از طریق دارایی)
- در توسعه محصول یا خدمات جدید کمک میکنند.
- با مشارکت فعال در شرکت ایجاد ارزش میکنند.
- با انتظار سود بالاتر، ریسکهای بیشتر را میپذیرند.
- گرایش بلندمدت دارند.
در واقع VC واسطه مالی میان مؤسسات سرمایهگذار اصلی (صندوقهای دارای امکان سرمایهگذاری نظیر صندوقهای بازنشستگی، بانکها، مؤسسات بیمه و…) و شرکتهای بسرعت در حال رشد نوآوری- محور است. عموماً مؤسسات سرمایه گذار اصلی، بعنوان شریک با مسئولیت محدود (Limited Partner) عمل مینمایند و VC نقش شریک مدیریتی (General Partner) را ایفا میکند و مسئولیت فعالیتهایی که از طریق منابع مالی LP انجام میشود را عهده دار است.
برتری شرکتهای کوچک و متوسط نسبت به شرکتهای بزرگتر، در شیوه عملکرد سازمانی آنهاست. شرکتهای کوچک انعطاف پذیرترند، نسبت به تغییرات خارجی از خود واکنش نشان میدهند و از ارتباطات داخلی کارامدتری برخوردارند. لیکن از بُعد مدیریتی و فنی و کمبود منابع مالی با مشکل مواجهند. عموماً این شرکتها در دستیابی به منابع تأمین مالی از طریق وامهای بانکی و سایر کانالهای سنتی تأمین مالی موفق نیستند زیرا اندازه کسبوکار و میزان امنیت آن، از جمله مهمترین شاخصهای ارزیابی بانکها برای سرمایهگذاری هستند، طوری که مدیران بانکها، کسبوکارهای بزرگتر را به کوچکتر ترجیح میدهند. شرکتهای کوچک و جدید نزد بانکها، هم از نظر فنی و هم از نظر جایگاهشان در بازار چندان معتبر نیستند و این امر ارزیابیهای بانکها را با مشکل مواجه میکند. از سوی دیگر بانکها برای اعطای وام، متحمل هزینه بررسی، راهبری و پیگیری اعتبارات نیز میشوند، لذا اعطای وامهای بزرگتر نسبت به کوچکتر، برای بانکها مقرون به صرفهتر است.
سرمایهگذاران خطرپذیر مدیران خبره ریسک سرمایهها هستند و از نوآورترین و امیدبخشترین شرکتها حمایت مالی و مدیریتی به عمل میآورند. این حمایتها از ایدههای جدیدی است که قادر به تأمین مالی از طریق بانکها نیستند و محصولات و خدمات را از طریق مشارکت در مدت زمان ۵ تا ۸ سال به نتیجه میرسانند. در واقع زمانی که سرمایهگذاری صورت میگیرد، سرمایهگذار مالک بخشی از سهام شرکت سرمایهپذیر میشود که عملاً تا زمان بلوغ شرکت (۵ تا ۸ سال بعد) غیر قابل نقد کردن است. در عین حال شرکت مبتنی بر فناوری، نیازمند سرمایهگذاریهای بیشتر نیز هست که معمولاً هر سال یا هر ۲ سال یکبار بر اساس ارزشگذاری توافق شده اتفاق میافتد. لیکن تا زمانی که شرکت اکتساب نشده یا وارد بازار سرمایه عمومی نشده است، نمیتوان ارزش دقیقی برای آن تعیین نمود.
صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر از شرکتها در سادهترین حالت ـ کارآفرین با ایدهای که بصورت برنامه کسبوکار مطرح شده ـ تا شرکتهای مستقل بلوغیافته را حمایت مینمایند. حمایت سرمایهگذاری خطرپذیر فراتر از سرمایه صِرف است؛ زیرا این سرمایهگذاران بطور فعالانه در امور شرکت دخیل میشوند وعمدتا یک کرسی هیئت مدیره را در اختیار دارند. موفقیت این شرکتها نیز در گرو همکاری فعالانه VC است. در مورد شرکتهای نوپا برگزاری جلسات روزانه با مدیران شرکت نیز متداول است و به این جهت تعداد سرمایهگذاریهای هر VC محدود میباشد.
صندوقهای غیردولتی پژوهش و فناوری
طبق آییننامه اجرایی ماده ۱۰۰ برنامه سوم توسعه کشور، حمایت ایجاد صندوقهای پژوهش و فناوری در دستورکار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت و این صندوقها با هدف سرمایهگذاری در طرحها و شرکتهای دانشبنیان بوجود آمدند. همچنین در آیین نامه اجرایی ماده ۴۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیری و ارتقای نظام مالی کشور نیز ایجاد و توسعه صندوقهای پژوهش و فناوری مورد تاکید قرار گرفته است و مطابق ماده ۵ اساسنامه مصوب پیرو این آیین نامه، موضوع فعالیت صندوقها عبارت است از:
- ارائه خدمات مالی و تسهیلاتی به اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت یارانه، تسهیلات کوتاهمدت و بلندمدت، پرداخت تمام یا بخشی از سود تسهیلات و جرائم متعلقه و ارائه خدمات ضمانتنامهای برای اجرای طرحهای پژوهشی، فناوری، نوآوری و تجاریسازی نتایج پژوهشها.
- جذب و یا هدایت منابع مالی دولتی، بانکها و مؤسسات اعتباری مجاز و سایر صندوقها در راستای اهداف و وظایف و اختیارات صندوق.
- سرمایهگذاری خطرپذیر (VC) در طرحهای پژوهشی و فناوری.
- مشارکت و سرمایهگذاری در ایجاد، توسعه، راهبری و توانمندسازی شرکتهای پژوهشی و فناوری و دانشبنیان.
- تضمین پرداخت تعهدات و اقساط طرحهای پژوهشی و فناوری در قرارداد به منظور تسریع و تسهیل در اجرای طرحها و قراردادها و توثیق و ترهین اموال و داراییها بهمنظور جلوگیری از وقفه در اجرای طرحها.
- همکاری با مؤسسات و نهادهای داخلی و خارجی و عضویت در مجامع تخصصی مرتبط در راستای اهداف صندوق.
- اخذ و اعطای کارگزاری و عاملیت منابع مالی اشخاص حقیقی و حقوقی دولتی و غیردولتی در حوزه پژوهش و فناوری.
- ارائه خدمات ارزیابی و امکانسنجی طرحهای کسبوکار و نظارت، ارزشگذاری پروژهها و طرحهای پژوهشی و فناوری.
- مشارکت در تدوین سیاستها و اولویتها و مقررات مرتبط با اهداف صندوقها در کشور و کمک به ساماندهی و همافزایی حمایتهای موجود در کشور.
مطابق این آییننامه تا کنون ۱۸ صندوق تأسیس شده است که رسالت آنها را میتوان مشابه رسالت VC ها در نظرگرفت. همچنین به منظور اعطا و لغو مجوز، هدایت و نظارت بر فعالیتهای صندوقها کارگروهی تشکیل شده است که رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر، عضو این کارگروه است.
اعطای تسهیلات
تأمین منابع مالی مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی با سازوکارهای غیر مشارکتی عموماً در قالب عقود مبادلهای امکان پذیر است. انواع تسهیلات در قالب عقود اسلامی شامل تسهیلات جعاله، مضاربه، فروش اقساطی، لیزینگ، اجاره به شرط تملیک، خرید تضمینی و … میباشد.
شرایط تسهیلات ارائه شده توسط اعضای انجمن عموماً با تعامل با شرکت دانش بنیان و به فراخور نیاز وی تعیین میشود تا به بهترین شیوه ممکن، نیاز مالی این شرکتها برطرف شود. بعلاوه صندوقهای ارائه دهنده تسهیلات اکثراً از محل عاملیتهای گوناگونی که کسب کردهاند اقدام به ارائه تسهیلات به متقاضیان گوناگون مینمایند و با توجه به آنکه منابع آن از محلی خارج از خود صندوقها تأمین شده است، دارای نرخ بهرههای ترجیحی و همچنین وثائق آسانتر نسبت به سیستم بانکی میباشند. همچنین این صندوقها اکثراً در حوزه جغرافیایی خود دارای شناخت مناسب نسبت به متقضیان تسهیلات میباشند و میتوانند نسبت به اعتبارگیرندگان تسهیلات تحقیقات بهتری انجام دهند
ضمانتنامه
صدور ضمانتنامه
ضمانت نامه قرارداد یا سندی است که به موجب آن صادرکننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (مضمون عنه) تعهد مینماید بدون هیچگونه قید و شرط، عندالمطالبه یا در سررسید معین، مبلغ معینی وجه نقد از بابت موضوع ضمانتنامه که مربوط به مضمون عنه است به ذینفع (مضمون له) یا به حواله کرد او پرداخت نماید. یکی از مشکلات شرکتهای دانش بنیان به علت نوپا بودن و عدم اعتبار کافی نزد بانکها و همچنین عدم آشنایی کافی بانکها با فعالیتهای فناورانه، اخذ ضمانتنامه میباشد. در واقع بانکهای عامل به دلیل آشنا نبودن با ادبیات فناوریهای پیشرفته، با تصور ریسک بالا برای چنین طرحهایی، به طور معمول از صدور ضمانت نامه برای اینگونه شرکتها خودداری نموده و یا صدور آن را منوط به آورده نقدی بسیار زیاد و اخذ وثائق و تضامین سنگین مینمایند که مهیا نمودن این شرایط برای اغلب پیمانکاران غیر ممکن است. در این راستا یکی از رسالتهای اعضای انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر در کشور، صدور انواع ضمانتنامه برای شرکتهای دانش بنیان است:
۱- ضمانت نامه شرکت در مناقصه و مزایده
سازمانها و دستگاههای دولتی و عمومی در مناقصه و مزایدههای منتشره، به منظور جلوگیری از انصراف برنده مناقصه یا مزایده از امضای قرارداد، از شرکت کنندگان درخواست ارائه ضمانت نامه به همراه پیشنهادات را مینمایند.
۲- ضمانت نامه حسن انجام تعهد
این ضمانت نامه، اجرای صحیح مفاد قرارداد توسط پیمانکار را در مقابل کارفرما تضمین مینماید.
۳- ضمانت نامه پیش پرداخت
به منظور ضمانت وجوهی که پس از امضاء قرارداد در اجرای پروژه طبق ضوابط مشخص از طرف کارفرما به پیمانکار پرداخت میگردد، این ضمانت نامه اخذ میشود.
۴- ضمانت نامه اعتباری
این ضمانت نامه، بازپرداخت اقساط تسهیلات اعطایی به شرکتهای دانش بنیان را نزد نهادهای مالی و اعتباری، تضمین مینماید.
شتابدهی و خدمات توسعه فناوری
نیل به موفقیت در توسعه و تجاری سازی فناوری و توسعه کسب وکارها و صنایع مبتنی بر فناوریهای پیشرفته تنها منوط به تأمین منابع مالی نیست. خاصه آنکه تزریق منابع مالی در زمان نامناسب، موجب عدم موفقیت کسب و کار میشود. بسیاری از طرحهای دانش بنیان، علیرغم تأمین منابع مالی لازم به دلایل مختلف از جمله عدم توجه به مدل کسب و کار صحیح، مسائل حقوقی، بازار و … شکست خوردهاند. بر این اساس اعضای انجمن با بهره گیری از شبکهٔ بزرگی از متخصصین در حوزههای مختلف، خدمات مشاورهای و مدیریتی متنوعی را به شرکتهای دانش بنیان ارائه میدهند که شامل تحلیل مالی طرحهای سرمایه گذاری، مشاوره تأمین مالی، مطالعات بازار، استراتژی توسعه بازار، ارزیابی فنی، خدمات مدیریتی، مالی و حسابداری، حقوقی و تأمین فناوری. بعلاوه آنکه برخی شرکتهای تخصصی حوزه خدمات توسعه فناوری نیز عضو انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر هستند.
علاوه بر این مراکز تخصصی، مراکز شتابدهی فناوری نیز با هدف تأمین مالی در مراحل اولیه رشد شرکتهای نوپا بوجود میآیند و خدمات راهبری و آموزشی متنوعی به این شرکتها ارائه میدهند. شتابدهندهها معمولاً شرکتهای خصوصی هستند که از همان آغاز کار، استارتاپ را مورد حمایت فکری، فنی و مالی قرار میدهند. این مراکز تیمهای کاری را بر اساس شرایط و قوانین داخلی خود پذیرفته و از آنها حمایت میکنند و آنها را به سمت موفقیت سوق میدهند. از سال ۱۳۹۲ تعدادی از مراکز شتابدهندههای فناوری در ایران فعال شدهاند که برخی از آنها به عضویت انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر کشور درآمدهاند.
پایگاه دانش
معرفی vc های برتر جهان
شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر Andreessen Horowitz
شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر Andreessen Horowitz شرکتی با سرمایه ۲٫۵ بیلیون دلار است که توسط Marc Andreessen و Ben Horowitz تأسیس گردیده است. محل شرکت: امریکا، ایالت کالیفرنیا. آدرس وب سایت: a16z.com
بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹، دو نفر مؤسس این شرکت، سرمایه گذاران فعالی در شرکتهای فناوری محور بودند و بطور جدا یا با هم، مجموعاً ۴ میلیون دلار در ۴۵ شرکت نوپا از جمله Twitter سرمایه گذاری نمودند و بدین ترتیب جزء معروفترین فرشتگان کسب و کار شناخته شدند. در ۶ جولای ۲۰۰۹، با سرمایه اولیه ۳۰۰ میلیون دلار شرکت VC خود را تأسیس نمودند؛ سپس در نوامبر ۲۰۱۰، ۶۵۰ میلیون دلار دیگر افزایش سرمایه دادند. از محل این دو سرمایه، در کمتر از ۲ سال، شرکت مجموع مبلغ ۱٫۲ بیلیون دلار سرمایه را تحت مدیریت خود قرار داده بود. در ژانویه ۲۰۱۲ با خروج از سومین طرح خود به مبلغ ۱٫۵ بیلیون دلار، شرکت ۲٫۷ بیلیون دلار دارایی تحت مدیریت خود قرار داد.
این شرکت در سال ۲۰۱۱ رتبه نخست VC های دنیا را از موسسه Investor Rank بر اساس شبکه و سطح سندیکاسازی باسایر VC ها بدست آورد. شخص Andreessen همچنین در سال ۲۰۱۱ رتبه ۱۰ لیست Forbes Midas سرمایه گذاران برتر فناوری را از آن خود کرد و به همراه Horowitz توانست رتبه ۶ Vanity Fair و رتبه اول CNET در زمینه موثرترین سرمایه گذار را بدست آورد.
از جمله سرمایه گذاریهای این شرکت میتوان به سرمایه گذاری ۵۰ میلیون دلاری به ازای ۲٪ سهام Skype در سال ۲۰۰۹ اشاره نمود. بسیاری تصور مینمودند که ریسک این سرمایه گذاری بسیار بالا است چون معتقد بودند Skype بر اثر مشکل مالکیت معنوی از یک سو و حمله رقابتی مستقیم Google و Apple شکست خواهد خورد. Horowitz در این زمینه با مجله Wall Street بدین ترتیب مصاحبه نموده است: «زمانی که ما سهام Skype را از eBay خریداری کردیم، بسیاری تصور میکردند که این شرکت مانند بسیاری شرکتهای اکتساب شده دیگر، مزیت رقابتی خود را از دست داده است؛ اما ما با بررسی متوجه شدیم Skype مهندسین کلیدی در اختیار دارد که کاملاً به مأموریت شرکت پایبند هستند و در زمان فروخته شدن به eBay، همچنان برای حفظ Skype بعنوان شرکت ارتباطی آینده تلاش کردند.» این پیش بینیها زمانی که Skype در ۲۰۱۱ به مبلغ ۸٫۵ بیلیون دلار به شرکت Microsoft فروخته شد، نادرست از آب درآمد.
سرمایه گذاری دیگر این شرکت مبلغ ۸۰ میلیون دلار در شرکت Twitter بود و بدین ترتیب، این VC اولین شرکتی بود که در همه چهار شرکت ارزشمند حوزه ارتباطات اجتماعی سرمایه گذاری نموده بود: Facebook، Groupon، Twitter و Zynga. همچنین این شرکت در Airbnb، Lytro، Jawbone، Foursquare و سایر شرکتهای فناوری محور سرمایه گذاری نموده است.
شرکت Andreessen Horowitz هم در مراحل ابتدایی رشد شرکتهای نوپا سرمایه گذاری میکند –که ممکن است تنها ۵۰ هزار دلار سرمایه گذاری نماید – و هم در شرکتهای توسعه یافته که دهها میلیون دلار سرمایه میخواهند.
این شرکت در حال حاضر در ۱۵۶ شرکت سرمایه گذاری نموده است که شامل ۹۰ شرکت و ۵۶ شرکت نوپا بوده است. حوزه تخصصی سرمایه گذاری این شرکت در زمینه موبایل، بازی، اجتماعی، اقتصاد الکترونیک، آموزش و IT شرکتها (شامل فضای ذخیره سازی ابری، امنیت و نرم افزار بعنوان خدمت) میباشد. در سال ۲۰۱۳ نیز این شرکت در کسب و کارهای نوپای Soylent، Oculus Rift، Coinbase و Clinkle سرمایه گذاری نموده است.
به خروجهای این VC نیز ذیلاً اشاره شده است.
Groupon IPO ۲۰۱۱
Instagram اکتساب ۲۰۱۲
Skype اکتساب ۲۰۱۱
Zynga IPO ۲۰۱۱
Nicira اکتساب ۲۰۱۱
Silver Tail Systems اکتساب ۲۰۱۱
ساختار این VC از جهات گوناگون با VC های دیگر متفاوت است. در شرکت Andreessen Horowitz بجای اینکه تمام شرکای اصلی (GP ها) تخصص یک صنعت را داشته باشند، هر شریک متخصص و مأمور به فعالیت در پورتفوی خود است. همچنین شرکت Margit Wennmachers که شرکت باسابقهای در زمینه بازاریابی است، در سال ۲۰۱۰ به این شرکت پیوست و پایگاه دادهای از طراحان، کدنویسان و مجریان را ایجاد کرد و از آن برای تکمیل موقعیتهای شغلی مورد نیاز در شرکتهای نوپا استفاده مینماید؛ و به این منظور در ساختار خود ۱۱ کارمند در زمینه جذب نیرو و کمک به توسعه شرکتهای نوپا دارد که عمدتاً در VC ها غیرمعمول است.
شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر Sequoia Capital
شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر Sequoia Capital، شرکتی به ارزش ۲٫۴ بیلیون دلار است که توسط Don Valentin در سال ۱۹۷۲ گردیده است. محل شرکت: امریکا، ایالت کالیفرنیا. آدرس وب سایت: sequoiacap.com
طبق گزارش مجله Wall Street این شرکت یکی از تاثیرگذارترین VC های Silicon Valley امریکا است و مبالغ بین ۱۰۰٫۰۰۰ تا ۱ میلیون دلار در مرحله Seed، بین ۱ میلیون تا ۱۰ میلیون دلار در مرحله Early و بین ۱۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون دلار در مرحله Growth سرمایهگذاری میکند. این شرکت به منظور هدایت سبد سرمایهگذاری خود، دفاتری در امریکا، چین، هند و اسرائیل دارد و مبالغ هنگفتی در شرکتهای موفقی نظیر Google، Yahoo، Paypal، Electronic Arts، NVIDIA، Cisco Systems، Oracle، Apple، Youtube، Admob و Zappos سرمایهگذاری نموده است و تخمین زده شده که حدود ۲۰ درصد از ارزش کل بازار NASDAQ حاصل از عملکرد شرکتهایی است که تأمین سرمایه آنها توسط Sequoia بوده است.
نمودار فوق تعداد سرمایهگذاریهای شرکت Sequoia در ۱۰ سال گذشته را نشان میدهد. این شرکت متخصص در سرمایهگذاری در مراحل مختلف رشد و در صنایع متنوع (خدمات مالی، سلامت، موبایل، اینترنت، انرژی و…) است و در عین حال در شرکتهای سهامی عام نیز سرمایهگذاری میکند. البته عمده سرمایهگذاریهای مراحل اولیه رشد آن در شرکتهای امریکایی بوده است اما برای سرمایهگذاریهای مرحله توسعهای، محدود به یک کشور خاص نیست و در تمام دنیا اتفاق می افتد.
درباره ما
فعالان عرصه سرمایهگذاری خطرپذیر و نهادهای پشتیبان این صنعت طی انعقاد تفاهمنامهای داخلی در سال ۱۳۸۸ تصمیم به ایجاد کانونی برای گردهمایی فعالان این صنعت در ایران گرفتند که منجر به تشکیل و ثبت انجمن صنفی کارفرمایی صندوقها و نهادهای سرمایهگذاری خطرپذیر کشور در دیماه ۱۳۹۱ گردید.
از اهداف کلیدی واصلی این انجمن میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
توسعه و ترویج ادبیات سرمایهگذاری خطرپذیر
استانداردسازی رویهها و فعالیت سرمایهگذاری خطرپذیر
انتقال تجربیات موفق سرمایهگذاری خطرپذیر
ارتقاء تعاملات فعالان صنعت با نهادها و سازمانهای دولتی حامی تأمین مالی نوآوری