پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
درباره پژوهشگاه
معرفی
تاریخچه
پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در آیینه زمان
روند شکل گیری، فعالیت کنونی و چشم انداز آتی پژوهشگاه
استقرار ایران زمین در میان دو صفحه اروپا آسیا و عربستان، تجربه زلزله‌های شدید در طول تاریخ، وقوع زلزله‌های شدید در دهه‌های اخیر و خسارت‌های انسانی-اجتماعی و اقتصادی ناشی از آنها بیانگر لرزه خیزی زیاد و آسیب پذیری شدید کشور در برابر زلزله است. متاسفانه در پی بعضی از این حوادث طبیعی ناگوار اسناد و بناهای بسیار با ارزش ناریخ فرهنگ باستانی ایرانی نیز با خاک یکسان شده است. تمامی حقایق فوق حاکی از لزوم تمرکز بر روی یافتن راه حلی برای جلوگیری و کاهش این اثرات می‌باشد.
انجام پروژه‌های پژوهشی و پروژه‌های ارتباط با صنعت، مقاله‌های علمی، پژوهشی و ISI، مقاله علمی-ترویجی و ارائه بیش از یکهزار مقاله در کنفرانس‌های داخلی و خارجی، تربیت دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، برگزاری سالانه مانورهای زلزله و ایمنی در مدارس و مهدکودک‌های سراسر کشور، بخشی از دستاوردهای پژوهشگاه طی بیست سال فعالیت می‌باشد.
در حال حاضر پژوهشگاه از سه معاونت ” پژوهشی و فناوری، “آموزش و تحصیلات تکمیلی”، “برنامه ریزی و پشتیبانی” و چهار پژوهشکده “زلزله شناسی”، “مهندسی سازه”، “مهندسی ژئوتکنیک” و “مدیریت خطرپذیری و بحران”، تشکیل شده است. همچنین “مرکز ملی پیش بینی زلزله” و “مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باندپهن کشور” با ایستگاه لرزه نگاری مسقر در نقاط مختلف کشور نیز از جمله بخشهای دیگر و تازه تأسیس پژوهشگاه می‌باشند.
پیشینه تأسیس
با توجه به آسیب پذیری و واقعیت لرزه خیز بودن کشور، بر اساس پیشنهاد سازمان یونسکو و تصویب هیأت محترم وزیران، مؤسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله بر اساس قطعنامه ۲۰۵/DR در بیست و چهارمین مجمع عمومی یونسکو و با مجوز شورای گسترش آموزش عالی در آذرماه ۱۳۶۸ تأسیس شد. این مؤسسه در پاییز ۱۳۷۸ بر اساس مصوبه چهارصد و هشتمین جلسه شورای گسترش آموزش عالی به پژوهشگاه ارتقاء یافت و در مردادماه ۱۳۸۰ اساسنامه جدید پژوهشگاه تصویب شد. تشکیلات جدید پژوهشگاه نیز در ۲۲ شهریورماه ۱۳۸۶ به تصویب هیأت امنای پژوهشگاه رسید و از طرف وزیر علوم، تحقیقات و فنّاوری برای اجرا ابلاغ گردید.
دستاوردهای پژوهشگاه
انجام پروژه‌های پژوهشی و پروژه‌های ارتباط با صنعت، مقاله‌های علمی، پژوهشی و ISI، مقاله علمی-ترویجی و ارائه بیش از یکهزار مقاله در کنفرانس‌های داخلی و خارجی، تربیت دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، برگزاری سالانه مانورهای زلزله و ایمنی در مدارس و مهدکودک‌های سراسر کشور، بخشی از دستاوردهای پژوهشگاه طی بیست سال فعالیت می‌باشد.
در حال حاضر پژوهشگاه از سه معاونت ” پژوهشی و فناوری، “آموزش و تحصیلات تکمیلی”، “برنامه ریزی و پشتیبانی” و چهار پژوهشکده “زلزله شناسی”، “مهندسی سازه”، “مهندسی ژئوتکنیک” و “مدیریت خطرپذیری و بحران”، تشکیل شده است. همچنین “مرکز ملی پیش بینی زلزله” و “مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باندپهن کشور” با ایستگاه لرزه نگاری مسقر در نقاط مختلف کشور نیز از جمله بخشهای دیگر و تازه تأسیس پژوهشگاه می‌باشند.
چشم انداز آتی پژوهشگاه
در طرح تدوین برنامه استراتژیک پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و در بیانیه چشم انداز آن، مقرر است پژوهشگاه در افق این چشم انداز (۱۳۹۲) تبدیل به پیشرفته‌ترین مرکز آموزشی، پژوهشی و کاربردی مهندسی زلزله و زلزله شناسی منطقه آسیای جنوب غربی و مرکز اصلی تحقیقاتی پشتیبان سیاست‌های کلان کشور در خصوص زلزله و زلزله شناسی گردد. همچنین مأموریت اصلی پژوهشگاه، پشتیبانی علمی و عملی از کاهش خطرپذیری در برابر زلزله و گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در کشور و منطقه از طریق پژوهش، آموزش و ارائه خدمات مهندسی، مشاوره‌ای و کاربردی در کلیه زمینه‌های مرتبط با زلزله شناسی، مهندسی زلزله، بحران‌های ناشی از زلزله و فناوریهای مرتبط با زمینه‌های فوق می‌باشد؛ که میزان فعالیتهای پژوهشی و آموزشی، نوآوری و تجاری سازی فناوری، بهره وری، خدمات ملی، نیروی انسانی کارآمد و متخصص، فضا و تجهیزات مناسب پژوهشی و آموزشی عوامل کلیدی موفقیت در دستیابی به مأموریت‌های پژوهشگاه می‌باشند.
طبق این سند، شناخت بهتر و دقیق‌تر چشمه‌های لرزه‌ای (گسل‌ها)، پوسته ایران زمین، لرزه خیزی، خطر زمین لرزه، پهنه بندی در ایران، فرابینی و شناخت بهتر فعالیتهای لرزه‌ای ایران و منطقه، ایمن سازی مستحدثات، کاهش ریسک زلزله و آسیب پذیری کل کشور، ارتقای آمادگی مردم و مسوولان در برابر بحران‌های ناشی از زلزله، انتقال و توسعه فناوریهای نو برای پشتیبانی کاربردی و پژوهشی مرتبط با زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران، ارتقای سطح دانش تخصصی و عمومی در زمینه زلزله شناسی، مهندسی زلزله، نوآوری و تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی و کاربردی، افزایش همکاری‌های بین المللی در کلیه زمینه‌های مرتبط به خصوص کشورهای آسیای جنوب غربی و مدیریت بهینه پژوهشگاه از جمله اهداف سازمانی ترسیم شده و وظیفه گرایی، پاسخگویی، تغییر نگرش‌های سنتی، احترام متقابل، یکپارچگی و همدلی، ایجاد انگیزه و وفاداری نیز ارزش‌ها و باورهایی هستند که پژوهشگاه در راستای چشم انداز تدوین شده و برای نیل به اهداف سازمانی خود باید آنها را در سرلوحه فعالیتهای خود قرار دهد.
ساختمان پژوهشگاه از گذشته تا آینده
عکس‌های ذیل سیر تحول و تطور فضای مکانی و ساختمان پژوهشگاه را از بدو تأسیس تا کنون نشان می‌دهد؛ نقشه ذیل نیز مر بوط به طرح راه اندازی آزمایشگاه‌های پیشرفته سازه و ژئتکنیک پژوهشگاه واقع در سوهانک می‌باشد.
نقشه ذیل مربوط به طرح راه اندازی آزمایشگاه‌های پیشرفته سازه و ژئوتکنیک پژوهشگاه واقع در سوهانک می‌باشد.
روند پیشرفت تحقیقات زلزله و پیشرو بودن پژوهشگاه دراین امر از یک سو و گسترش کمی و کیفی پژوهشگاه از سویی دیگر لزوم گسترش فضاهای آزمایشگاهی و پژوهشی را ایجاب می‌نماید؛ لذا طرح ایجاد آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است.
ضرورت احداث آزمایشگاه پیشرفته پژوهشگاه، در طول اواخر سال‌های هفتاد و برآن اساس نیازهای وقت مورد بررسی‌های اولیه قرار گرفته است. که با گسترش امور تحقیقاتی و افزایش اعضای هیات علمی و کارشناسی برای افق برنامه تا سال ۱۴۰۰، لازم بود که مورد بازنگری قرار گیرد.
بدون شک این تلاش پسندیده پژوهشگاه مستلزم آن است که امکانات جنبی (اتاق مطالعه برای دانشجویان، فضاهای کتابخانه‌ای و آزمایشگاهی، و …) بیشتری در پژوهشگاه فراهم آید.
در طرح توسعه کمی و کیفی پژوهشگاه که در تاریخ ۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۸۵ به تصویب هیات امنای محترم پژوهشگاه رسیده است؛ به صورت عمده فضاهای آزمایشگاه‌های سازه و ژئوتکنیک مدنظر قرار گرفته و طرح افزایش کادر هیات علمی و کارشناسان پژوهشگاه و فضاهای پژوهشی لازمه در آن دیده نشده بود. این در حالیست که در حال حاضر در طرح جدیدی که برای پروژه آزمایشگاه پیشرفته مهندسی زلزله پژوهشگاه مد نظر قرار گرفته است، علاوه بر تأمین فضاهای آزمایشگاهی و افزایش فضاهای تحقیقاتی و کادر آزمایشگاهها؛ برای توسعه آتی طرح و همچنین تأمین فضاهای پژوهشی لازمه در طرح توسعه پژوهشگاه، سطح فضاهای پژوهشی مورد نیاز در طرح اضافه شده است.
وظایف پژوهشگاه
وظایف پژوهشگاه در زمینه‌های لرزه‌زمین‌ساخت، زلزله شناسی، مهندسی ژئوتکنیک، مدیریت بحران، مهندسی سازه، مدیریت ریسک و بحران، آموزش، اطلاع‌رسانی، فناوری و خدمات مشاوره‌ای عبارتند از:
-
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، صحرایی و دستگاهی با هدف شناخت بهتر و دقیق‌تر چشمه‌های لرزه‌ای (گسل‌ها)، پوسته ایران‌زمین، لرزه‌خیزی، خطر زمین‌لرزه، پهنه‌بندی، تهیه انواع نقشه‌های مربوط و تدوین کاتالوگ داده‌های زلزله‌ای؛
-
- ایجاد، توسعه و بهبود شبکه ملی لرزه‌نگاری باند پهن کشور و دیگر شبکه‌های لرزه‌نگاری و شتابنگاری برای فرابینی و شناخت بهتر و دقیق‌تر فعالیتهای لرزه‌ای ایران و منطقه؛
-
- انجام کلیه امور مربوط به نظارت لرزه‌ای، مرکز ملی داده‌های ایران (NDC) وابسته به معاهده جامع منع آزمایشهای هسته‌ای؛
-
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، صحرایی و دستگاهی در زمینه‌های روانگرایی، زمین‌لغزه، تأثیرات ساختگاه در حرکت قوی زمین، اندرکنش خاک و سازه، پهنه‌بندی و ریزپهنه‌بندی ژئوتکنیکی، تهیه نقشه‌های مربوط و سایر موارد مرتبط؛
- مطالعات و تحقیقات نظری به منظور نوآوری و توسعه در روشهای تحلیل و طراحی مکانیک خاک و مهندسی پی با تأکید بر بارگذاری‌های دینامیکی در زمینه مدل‌های رفتاری، مکانیک خاک محیط‌های متخلخل چند فازی، رفتار ابنیه خاکی و موارد مشابه؛
-
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، میدانی و دستگاهی ایمن‌سازی لرزه‌ای مستحدثات (ساختمانها، شریانهای حیاتی، سازه‌های نیروگاهی، صنعتی، تاسیسات مهم مانند سدها، پلها، مخازن، پالایشگاه‌ها و مشابه آنها)؛
-
- گسترش روشهای طراحی لرزه‌ای و ساخت مستحدثات جدید و مقاوم‌سازی مستحدثات موجود در برابر زلزله و تدوین آیین‌نامه‌ها و دستورالعملهای مربوط؛
-
- توسعه فناوری جدید ساختمانی برای تولید نیمه صنعتی ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله؛
-
- ایجاد، توسعه و بهبود امکانات آزمایشگاهی ثابت و صحرایی، تجهیزات اندازه‌گیری و ایزولاتورهای لرزه‌ای برای تحقق اهداف تحقیقاتی پژوهشگاه و نصب وسایل لازم اندازه‌گیری در ساختمانهای مهم کشور؛
-
- ساخت تجهیزات آزمایشگاهی و اندازه گیری صحرایی در زمینه‌های تحقیقاتی مرتبط؛
-
- تحلیل جامع خطر زلزله، آسیب پذیری و خطرپذیری شهرهای کشور، مدیریت خطرپذیری، تدوین روشهای کاهش خطرپذیری زلزله و کمک به اجرای آن؛
- برنامه ریزی کلان پژوهشی، آموزشی و فناوری مربوط به کاهش خطرپذیری کشور و مدیریت خطرپذیری و بحران (پیشگیری، آمادگی، امداد و نجات، پاکسازی و بازسازی) در برابر زلزله از نظر فنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛
-
- ایجاد و توسعه فرهنگ ایمنی، پیشگیری و آمادگی در برابر خطرات ناشی از زلزله در کلیه سطوح جامعه؛
-
- برگزاری دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا در زمینه فعالیتهای پژوهشگاه؛
-
- برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و همایش‌های ملی و بین‌المللی بر اساس ضوابط و مقررات جاری کشور؛
-
- همکاری با واحدهای صنعتی، سازمان‌های اجرایی و جامعه مهندسی کشور از طریق ارائه خدمات مشاوره‌ای و فناوری
- همکاری علمی- پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی و آموزشی داخل و خارج از کشور و سازمانها و انجمنهای علمی بین‌المللی با رعایت ضوابط و مقررات جاری.
نمودار سازمانی
[/vc_column_text]معرفی رییس پژوهشگاه
رئیس پژوهشگاه که بالاترین مقام اجرایی و نماینده قانونی پژوهشگاه در نزد مراجع حقیقی و حقوقی می‌باشد، از بین اعضای هیأت علمی برجسته پژوهشگاه یا دانشگاه‌ها با حداقل مرتبه دانشیاری، تخصص در رابطه با فعالیتهای پژوهشگاه و نیز پنج سال سابقه مدیریت با حکم وزیر علوم، تحقیقات و فناوری منصوب می‌شود. از ۲۷ خرداد ۱۳۹۳ آقای دکتر محمدکاظم جعفری با حکم وزیر محترم علوم، تحقیقات و فنآوری، به عنوان رئیس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله منصوب و مشغول به کار می‌باشد.
وظایف و اختیارات:
- مدیریت، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، ساماندهی و تعیین خط‌مشی‌های اجرایی فعالیتهای پژوهشگاه در راستای نیل به اهداف مندرج در اساسنامه و در قالب سیاست‌های مصوب،
- نظارت عالیه بر اجرای کلیه فعالیتهای پژوهشگاه و پیگیری و کنترل اشکالات و تخلفات از طریق مجاری ذی صلاح،
- اجرای مصوبات هیأت امنا با رعایت مقررات مربوطه،
- ارائه برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت پژوهشگاه به هیأت امنا برای تصویب و ارائه گزارش عملکرد پژوهشگاه،
- ارائه بودجه سالانه پژوهشگاه، آیین‌نامه‌های مالی و معاملاتی مورد نیاز پژوهشگاه و موارد مشابه به هیأت امنا،
- توسعه و ایجاد ارتباط و هماهنگی بین پژوهشگاه، سایر مراکز پژوهشی و آموزشی و سازمان‌های ملی و بین‌المللی مرتبط با اهداف پژوهشگاه در داخل و خارج کشور،
- نصب و عزل معاونان، رؤسای پژوهشکده‌ها، مدیران و سایر مسؤولین پژوهشگاه و اعضاء شوراهای پژوهشگاه براساس تشکیلات مصوب،
- عقد قراردادها و معاملات با شخصیت‌های حقوقی، حقیقی، اعم از داخلی یا خارجی، در چهارچوب ضوابط و مقررات سازمانی و قوانین عمومی کشور،
- نمایندگی پژوهشگاه در کلیه مراجع اداری و قضایی با حق انتخاب وکیل به منظور استیفای حقوق پژوهشگاه،
- پیشنهاد اصلاح و تغییر در تشکیلات پژوهشگاه به هیأت امنا پس از تأیید شورای پژوهشگاه،
- پیشنهاد اصلاح و تغییر اساسنامه به شورای گسترش پس از تأیید شورای پژوهشگاه
حوزه ریاست
دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین المللی
دفتر ریاست
دفتر ریاست مسئولیت انجام مکاتبات، برنامه ریزی و تنظیم امور مربوط به جلسات (هیأت رییسه، شورای پژوهشگاه، شورای هم اندیشی اساتید، کمیسیون دائمی هیأت امنا و هیأت امنا)، ایجاد ارتباط و همکاری‌های لازم با کلیه واحدهای تابعه و سایر امور محوله از سوی ریاست را مستقیماً به عهده دارد و زیر نظر رییس پژوهشگاه فعالیت می‌نماید.
روابط عمومی
یکی از واحدهای وابسته به حوزه ریاست، روابط عمومی پژوهشگاه می‌باشد. این دفتر فعالیتهای کلی خود را زیر نظر رییس ژوهشگاه انجام می‌دهد. وظایف و مأموریت‌های روابط عمومی عبارتند از:
- برگزاری مناسبت‌های ملی و مذهبی
- پوشش خبری کلیه برنامه‌های برگزارشده در پژوهشگاه شامل: هفته پژوهشی، مانور زلزله، مجموعه کنفرانس‌های SEE، و ….؛
- جمع آوری اخبار مرتبط با پژوهشگاه در رسانه‌ها؛
- بارگذاری اخبار و به روز رسانی آن در وب سایت پژوهشگاه و ارسال اخبار مهم به رسانه‌های کشور؛
- چاپ گزارش‌ها، مقالات و مصاحبه‌های مرتبط با پژوهشگاه و زلزله در روزنامه‌های کثیرالانتشار؛
- انتشار خبرنامه پژوهشگاه؛
- برنامه ریزی، تنظیم و هدایت بازدیدهای علمی دانشجویان و دانش آموزان از پژوهشگاه؛
دفتر همکاری‌های بین المللی
دفتر همکاری‌های بین المللی پژوهشگاه به عنوان یکی از واحدهای تابعه حوزه ریاست، فعالیت خود را مستقیماً زیر نظر رییس انجام می‌دهد. پژوهشگاه از بدو تأسیس بر اساس توانائی‌های علمی خود با کلیه مراکز، سازمانها و مؤسسات علمی و تحقیقاتی بین‌المللی در راستای امکانات بین‌المللی برای رسیدن به اهداف خود، در قالب پروژه‌های مشترک و تبادل اطلاعات علمی همکاری داشته است. امضای ۲۴ یادداشت تفاهم با دیگر کشورها در زمینه زلزله‌شناسی از جمله فعالیتهای انجام شده در چند سال اخیر این مرکز می‌باشد.
گروه نظارت و ارزیابی
گروه نظارت و ارزیابی وظیفه نظارت و ارزیابی مستمر و تهیه گزارشهای لازم از عملکرد آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و اجرایی پژوهشگاه را برعهده دارد. این گروه فعالیت خود را در دو زمینه: الف- نظارت و ارزیابی فعالیتهای پژوهشگاه، ب- نظارت بر عملکرد و ارزیابی فعالیتهای علمی، پژوهشی اجرایی اعضای هیأت علمی با هدف ارتقای فضای تحقیقاتی و تسهیل امور، برای پژوهش انجام می‌دهد.
اهم وظایف این گروه عبارت است از:
- ترویج فرهنگ و دانش ارزیابی به عنوان رکن اصلی کیفیت در پژوهشگاه؛
- ارزیابی تمام فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و اجرایی پژوهشگاه و تدوین گزارشهای تحلیلی مربوط؛
- بررسی و تحلیل نتایج ارزیابی‌ها و ارائه نتایج به ریاست پژوهشگاه برای بهبود کیفیت؛
- بررسی درخواست ارتقاء مرتبه اعضای هیات علمی پژوهشگاه‌های هیات ممیزه مشترک؛
- بررسی درخواست صلاحیت علمی اعضای هیات علمی پژوهشگاه جهت تبدیل وضعیت استخدامی؛
- بررسی درخواست ترفیع سالیانه اعضاء هیات علمی پژوهشگاه جهت دریافت پایه‌های استحقاقی؛
- ارائه گزارش سالیانه از آمار مقالات اعضای هیات علمی پژوهشگاه؛
- بروز رسانی پورتال‌های وزارتخانه مرتبط با مشخصات اعضای هیات علمی و آمار تولیدات علمی ایشان؛
- تشویق مقالات دارای شرایط.
همچنین گروه نظارت و ارزیابی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به عنوان دبیرخانه کمیته منتخب و ترفیعات و دبیرخانه هیات ممیزه مشترک پژوهشگاه، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، پژوهشگاه هوافضا و پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در راستای اهداف ذکر شده فعالیت می‌نماید.
دفتر فنی و طرحهای عمرانی
برنامه ریزی، طراحی و نظارت بر احداث آزمایشگاه‌های پیشرفته مهندسی سازه و ژئوتکنیک (مهندسی زلزله) و ایستگاههای لرزه نگاری باند پهن پژوهشگاه، تملک زمین مورد نیاز ایستگاههای شبکه لرزه نگاری باند پهن کشور، تهیه طرحهای ساختمانی و تأسیساتی فضاهای داخلی مورد نیاز پژوهشگاه، برآورد هزینه اجرای طرح‌ها، تهیه و بررسی صورت وضعیت‌ها، هماهنگی مابین واحدهای مختلف پژوهشگاه، پیگیری امور مرتبط در سایر ادارات و شهرداری‌ها و نهادهای مختلف و… از مهمترین وظایف این دفتر می‌باشد.
هیات ها و شوراها
هیات امنا
هیأت امنا عالی‌ترین رکن پژوهشگاه می‌باشد که وظایف و اختیارات آن در قانون تشکیل هیأت های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و هنچنین قانون نحوهٔ انجام امور مالی و معاملاتی تعیین شده است.
وظایف و اختیارات هیئت امناها:
- تدوین و تصویب آیین‌نامه داخلی هیأت امناء،
- تصویب سازمان اداری پژوهشگاه براساس ضوابط و مقررات مربوط،
- بررسی و تصویب بودجه پژوهشگاه که از طرف رئیس پژوهشگاه پیشنهاد می‌شود،
- تصویب بودجه تفصیلی پژوهشگاه،
- تصویب حساب‌ها و ترازنامه سالانه پژوهشگاه،
- تصویب نحوه وصول درآمدهای اختصاصی و مصرف آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوط،
- تصویب آیین‌نامه مالی و معاملاتی پژوهشگاه در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط،
- کوشش برای جلب کمک‌های بخش غیردولتی و عواید محلی اعم از نقدی، تجهیزاتی و ساختمانی، با رعایت ضوابط و مقررات مربوط،
- تعیین میزان پرداخت حق‌التحقیق، حق‌التدریس، حق‌الترجمه، حق‌التألیف و نظایر آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوط،
- بررسی و تأیید سیاست‌ها، اهداف و خط‌مشی‌های عملی و حدود فعالیتهای پژوهشگاه و ارائه آن به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،
- بررسی گزارش عملکرد پژوهشگاه که از طرف رئیس پژوهشگاه ارائه می‌شود.
مصوبات هیأت امنای پژوهشگاه
تاریخ تصویب ۱۳۹۲/۰۲/۳۰
- تعیین حسابرس برای بررسی عملکرد مالی سال ۹۱ و ۹۲؛
- تصویب اصلاحیه بودجه تفصیلی سال ۹۱ پژوهشگاه؛
- تصویب کلیات بودجه تفصیلی سال ۹۲ پژوهشگاه؛
- مجوز خرید خودروی مورد درخواست پژوهشگاه در سال ۹۲٫
تاریخ تصویب ۱۳۹۲/۱۲/۲۲
- ارائه و تصویب ویرایش دوم برنامه راهبردی پژوهشگاه؛
- بررسی گزارش حسابرسی سال ۹۱ پژوهشگاه؛
- تعیین ضریب حقوقی اعضای هیأت علمی و اعضای غیر هیأت علمی پژوهشگاه در سال ۹۳؛
- تصویب اصلاحیه ماده ۵۷ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی؛
- تعیین کمک هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم رفاهی کارکنان پژوهشگاه در سال ۹۲؛
- تعیین شهریه تحصیلی دانشجویان دکترای انتقالی خارج از کشور به داخل؛
- تصویب اصلاحات پیشنهادی آیین‌نامه ترفیع سالیانه اعضای هیأت علمی؛
- تصویب اصلاحات پیشنهادی آیین‌نامه اعطای پایه تشویقی اعضای هیأت علمی؛
- تمدید خدمت دوره پیمانی و رسمی آزمایشی چندتن از اعضای هیأت علمی پژوهشگاه.
تاریخ تصویب ۱۳۹۳/۰۹/۲۶
- تعیین حسابرس برای بررسی عملکرد مالی سال ۱۳۹۳ پژوهشگاه؛
- تصویب اصلاحیه بودجه تفصیلی سال ۱۳۹۲ پژوهشگاه؛
- تصویب کلیات بودجه تفصیلی سال ۱۳۹۳ پژوهشگاه؛
- اصلاح تبصره ۳ ماده ۵۵ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی؛
- تعیین کمک هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم رفاهی کارکنان پژوهشگاه در سال ۹۳ و ۹۴؛
- تعیین کمک هزینهٔ شرکت اعضای هیأت علمی پژوهشگاه در مجامع داخلی و خارجی؛
- تصویب اصلاحات آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی پژوهشگاه؛
- اصلاح ماده ۸۷ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی و ماده ۶۱ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی؛
- تسری مفاد قوانین موجود بازنشستگی سازمان بازنشستگی کشور به آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی؛
- دریافت شهریه برای دروس جبرانی، افتاده و مازاد از دانشجویان پژوهشگاه؛
- اخذ مجوز برای حفظ عنوان گروه پژوهشی «ژئوتکنیک لرزه‌ای» در پژوهشکده ژئوتکنیک، مطابق با تشکیلات تفصیلی مصوب پژوهشگاه و مشروط به داشتن مجوز شورای گسترش؛
- تعیین اعضای کمیسیون دائمی هیأت امنای پژوهشگاه.
تاریخ تصویب ۱۳۹۴/۰۷/۱۵
- بررسی گزارش حسابرسی سال ۹۳ پژوهشگاه؛
- تعیین حسابرس برای بررسی عملکرد مالی سال ۹۴؛
- تصویب اصلاحیه بودجه تفصیلی سال ۹۳ پژوهشگاه؛
- تصویب بودجه تفصیلی سال ۹۴ پژوهشگاه؛
- تصویب بخشنامه ابلاغی شماره ۶۵۲۹۴/۱۵ مورخ ۰۶/۰۴/۹۴ مرکز هیأت امنا (موضوع تفویض اختیار برخی از وظایف و اختیارات هیأت امنا)؛
- افزایش یک تبصره ذیل ماده ۵۰ آیین نامه مالی معاملاتی پژوهشگاه مبنی بر امکان دریافت سفته بعنوان ضمانت (برای معاملات جزئی و متوسط) با تشخیص رییس پژوهشگاه یا مقام مجاز وی؛
- اصلاحیه بند (د) تبصره ماده ۸۲ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی پژوهشگاه: امکان تغییر پستهای سرپرستی اعضای غیرهیات علمی (مانند رییس اداره و کارشناس مسئول)، در صورت عدم کارایی و بهره وری شاغل آن، بدون نیاز به اخذ رضایت عضو، از طریق تصویب موضوع در جلسه هیات اجرایی منابع انسانی و تأیید رییس پژوهشگاه؛
- امکان تمدید مرخصی بدون حقوق مازاد بر ۴ ماه اعضای پیمانی و قراردادی با تشخیص رییس پژوهشگاه، فقط یکبار برای عضو و حداکثر تا پایان مدت قرارداد وی؛
- تسری مفاد ماده ۱۴ (مأمور) و ماده ۱۵ (انتقال) آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی به اعضای پیمانی، به صورت یکطرفه از پژوهشگاه به سایر مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فنّاوری دولتی و دستگاههای اجرایی؛
- صدور مجوز استخدام برای دو نفر از اعضای هیأت علمی پیمانی در پژوهشگاه.
هیات ممیزه
هیأت ممیزه میان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و پژوهشگاه هوافضا مشترک می‌باشد و برای رسیدگی و اظهار نظر نسبت به درخواست متقاضیان ارتقا و ارزیابی کیفیت فعالیتهای آموزشی، پژوهشی، اجرایی و فرهنگی و تأیید امتیازات لازم، استفاده از فرصت مطالعاتی، بررسی وضعیت رکود علمی و … اعضای هیأت علمی تشکیل می‌گردد.
ریاست هیأت ممیزه مشترک بر عهده رییس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و دبیرخانه آن زیر مجموعه گروه نظارت و ارزیابی این پژوهشگاه است.
شورای پژوهشگاه
شورای پژوهشگاه دومین رکن سیاستگذار بعد از هیأت امنا می‌باشد که به تنظیم سیاست‌ها و برنامه‌های جاری مؤسسه براساس سیاست‌های کلان مصوب در هیأت امنا و یا سایر مراجع ذیصلاح می‌پردازد.
اعضای شورای پژوهشگاه بر اساس آئین نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فنّاوری ابلاغی شماره ۳۸۱۶۳/۱۵/۹۰ مورخ ۳۱/۰۲/۹۰ وزیر محترم علوم، تحقیقات و فنّاوری عبارتند از:
- اعضای هیأت رییسه
- رؤسای پژوهشکده‌ها
- رؤسای مراکز تحقیقاتی
- دو تن از اعضای هیأت علمی در مرتبهٔ علمی حداقل دانشیاری و دارای صلاحیت‌های مندرج در آیین نامه با انتخاب و حکم رییس
هیات رئیسه
هیأت رییسه پژوهشگاه بعنوان دومین رکن اجرایی باحضور رییس، معاونین و مدیر دفتر ریاست تشکیل می‌شود و نسبت به تعییـن خط‌مشی‌های اجرایـی پژوهشگاه و هدایت فعالیتهای آموزشی، پژوهشی، اداری مالی و عمرانی آن اقدام می‌نماید.
معاونت‌ها
معاونت پژوهش و فناوری
معاونت پژوهش و فناوری بازوی اصلی پژوهشگاه در اجرای اهداف و مأموریت‌های پژوهشی و امور راهبردی پژوهشگاه می‌باشد. فهرست بعضی از فعالیتهای اصلی آن به شرح زیر است:
- اجرای سیاست‌ها و طراحی استراتژی پژوهش و فناوری؛
- نظارت در اجرای صحیح پروژه‌های تحقیقاتی؛
- تشکیل شورای فناوری در تحقق پروژه‌های فناوری؛
- مشارکت و کمک در طرح راهبردی تحصیلات تکمیلی با معرفی محورهای پژوهشی؛
زیر مجموعه این معاونت عبارتند از:
مدیریت امور پژوهشی
رئوس وظایف مدیریت امور پژوهشی به قرار زیر است:
-
- نظارت بر روند صحیح تعریف پروژه‌های پژوهشی، پیشرفت کار آنها و انتشار دستاوردهای و خروجی‌های این پروژه‌ها
-
- مشارکت در سیاستگذاری های علمی پژوهشگاه به منظور ارتقاء موقعیت ملی و بین المللی پژوهشگاه و نیز پاسخگویی به نیازهای واقعی کشور
- نظارت بر ارائه صحیح آمار و اطلاعات فعالیتها و عملکردهای سالانه پژوهشگاه در قالب دبیری کمیته اجرایی نظارت بر عملکرد
گروه فناوری
- تدوین برنامه، اجرا، هدایت، نظارت و ارزیابی کلیه امور مربوط به توسعه فناوری در پژوهشگاه؛
- انتقال دانش علمی- فنی؛
- مشارکت در ایجاد، توسعه و تقویت فناوری و حمایت از توسعه فناوریها؛
- هدایت فعالیتهای علمی پژوهشگاه به سمت نیازهای واقعی کشور؛
- تجاری سازی نتایج تحقیقات کاربردی؛
- حمایت از حقوق مادی و معنوی پژوهشگران؛
- حمایت از پژوهشگران برای توسعه ایده‌ها و نوآوری‌های آنها؛
- تهیه آیین نامه مالکیت فکری پژوهشگاه بر اساس ضوابط مالکیت فکری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
- بررسی و شناسایی تحقیقاتی که قابلیت تجاری‌سازی دارند؛
- طراحی گردش کار و مراحل تجاری‌سازی.
گروه تجهیزات و امور آزمایشگاهها
- انجام خدمات معمول شامل: طراحی و ساخت لوازم جانبی مورد نیاز دستگاههای مختلف لرزه‌نگار و دستگاههای آزمایشگاهی موجود در پژوهشگاه از قبیل منابع تغذیه سوئیچینگ، اتصالات کابل‌ها و سیستم‌ها، ساخت همر سوئیچ و مدارات الکترونیک جانبی؛
- پیگیری خریدهای دستگاهی و تجهیزاتی داخل و خارج از کشور مورد نیاز بخشهای مختلف پژوهشگاه؛
- حرکت به سمت ساخت داخل تجهیزات مختلف آزمایشگاهی و دستگاههای مولد و اندازه‌گیر ارتعاشات مورد نیاز آتی پژوهشگاه شامل طراحی و ساخت کابل‌ها و قطعات جزء دستگاهها تا قطعات پیشرفته‌تر از جمله دیجیتایزرها، سنسورها و دستگاههای پیشرفته آزمایشگاهها؛
- جمع آوری اطلاعات تجهیزات آزمایشگاهی؛
- کارشناسی و خرید تجهیزات مورد نیاز.
گروه پردازش و خدمات رایانه‌ای
وظایف این گروه عبارتند از:
- ایجاد امکانات لازم نرم افزاری و سخت افزاری؛
- تأمین و نگهـداری زیرساخت شبکه پژوهشگاه؛
- برقراری یک شبکه منسجم داخلی (اینترانت) و خارجی (اینترنت)؛
- نگهداری کلیه تجهیزات شبکه و توسعه تعداد نودهای فعال در سطح پژوهشگاه و بررسی مداوم سوئیچ‌ها و دیگر تجهیزات شبکه؛
- راه انـدازی و به روزرسانی وب سایت رسمی و پورتال داخلی پژوهشگاه؛
- تشکیل بانک نرم‌افزاری در شبکه با هدف استفاده هر چه سریعتر از نرم‌افزارهای موجود؛
- پشتیبانی سخت افزاری و نرم افـزاری بیش از ۴۵۰ رایانـه فعال در سطح پژوهشگاه و نگهداری و تعمیرات پرینترهای موجود؛
- برنامه‌نویسی جهت پروژه‌های جاری پژوهشگاه؛
- تأمین و نگهداری سرورهای اختصاصی نرم افزارهای خاص بخشهای کتابخانه، تحصیلات تکمیلی، هیات علمی؛
- اتوماسیون اداری، اتوماسیون هیأت علمی و نرم افزار کارگزینی؛
- کلیه امور مربوط به سیستم‌های رایانه‌ای و فناوری اطلاعات در سطح پژوهشگاه.
کتابخانه و مرکز اسناد
اهداف عمده پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله پژوهش، فناوری، آموزش و ارائه خدمات مهندسی ومشاوره‌ای در کلیه زمینه‌های مرتبط با زلزله‌شناسی، مهندسی زلزله، بحران‌های ناشی از زلزله، ارائه پیشنهادها و راهکارهای عملی، کمک به اجرای آنها برای کاهش خطرپذیری و گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در کشور و منطقه می‌باشد. پژوهشگران این پژوهشگاه نیز جهت انجام امور پژوهشی نیازمند دسترسی به اطلاعات می‌باشند. بنابراین پژوهشگاه از آغاز کار خود (سال ۱۳۶۹) تأسیس کتابخانه و مرکز اسناد را به عنوان بخش ضروری و لازم جهت پیشبرد امور پژوهشی در نظر داشته است. هدف عمده این بخش فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران، توزیع، اشاعه اطلاعات علمی و نتایج طرحهای تحقیقاتی به منظور استفاده جامعه علمی می‌باشد. کتابخانه و مرکز اسناد سعی بر آن دارد به نحو مطلوبی کلیه اطلاعات موجود را سازماندهی و ذخیره نماید تا بازیابی آنها در حداقل زمان قابل دسترسی باشد. این کتابخانه شامل مجموعه‌ای از کتب، گزارش‌ها، مجلات، مقالات، پایان نامه، اسلاید، لوح فشرده، فیلم آموزشی، نقشه، استاندارد و عکس هوایی، در زمینه‌های مهندسی زلزله، مهندسی سازه و مهندسی ژئوتکنیک، مدیریت خطر پذیری و … می‌باشد.. در راستای تحقق اهداف فوق کتابخانه از طریق شش رویکرد عمده ذیل به ارائه خدمات می‌پردازد:
- گردآوری منابع دانش (چاپی و الکترونیکی)
- سازماندهی محتوای دانش
- اشاعه اطلاعات تخصصی مورد نیاز
- مکانیزه کردن فعالیتهای کتابخانه‌ای جهت سرعت بخشیدن به ذخیره و بازیابی اطلاعات
- آموزش مراجعین جهت استفاده صحیح و بهینه از مجموعه کتابخانه
- ایجاد زمینه‌های مناسب مشارکت با سایر کتابخانه‌های داخلی و خارجی و نیز بهره‌مندی از بانکهای اطلاعاتی ملی و بین المللی
معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی
معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی در سال ۱۳۸۶ و پیرو ابلاغ چارت جدید پژوهشگاه ایجاد شده است. البته مدیریت تحصیلات تکمیلی در پژوهشگاه از سابقه نسبتاً طولانی (از ابتدای تأسیس پژوهشگاه) برخوردار می‌باشد.
معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه وظیفه برنامه‌ریزی، اداره و هدایت کلیه امور آموزشی پژوهشگاه، نظارت بر حسن اجرای مقررات و آیین‌نامه‌های آموزشی، تصمیم‌گیری درباره مسائل آموزشی، سیاستگذاری و اتخاذ تمهیدات لازم در جهت گسترش و ارتقاء کیفیت آموزشی، آموزش همگانی و اجرای دوره‌های آموزشهای تخصصی کوتاه مدت و ارزیابی آنها را بر عهده دارد.
واحدهای تابعه این معاونت به شرح زیر می‌باشند:
مدیریت تحصیلات تکمیلی
تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه به‌منظور تربیت نیروهای آینده پژوهشی و آموزشی مراکز علمی و تحقیقاتی کشور، نیروهای متخصص آشنا به علوم نوین در زمینه‌های مهندسی زلزله و همچنین ارتقاء دانش زلزله‌شناسی در سطح کشور از طریق پذیرش دانشجو در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری فعالیت می‌نماید.
اهداف مدیریت تحصیلات تکمیلی
- جهت دهی پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری دانشجویان در راستای پروژه‌های پژوهشی پژوهشگاه در جهت حل مشکلات کشور؛
- تربیت نیروی متخصص کارشناسی ارشد و دکتری برای تأمین نیروهای تخصصی مورد نیاز کشور و همچنین تأمین کادر هیات علمی پژوهشی و آموزشی مراکزعلمی، تحقیقاتی و دانشگاهی؛
- تربیت نیروی کارشناسی‌ارشد برای جامعه مهندسی زلزله جهت کمک به برنامه‌های کاهش آثار نامطلوب زلزله.
پژوهشگاه براساس مصوبات شورای گسترش آموزش عالی از سال ۱۳۷۳ اقدام به برگزاری دوره‌های تحصیلات تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نموده است. این دوره‌ها عبارتند از:
- کارشناسی ارشد مهندسی زلزله: شروع ۱۳۷۳
- دکتری مهندسی عمران – مهندسی زلزله: شروع ۱۳۷۵
- دکتری ژئوفیزیک – زلزله‌شناسی: شروع ۱۳۸۰
- کارشناسی ارشد ژئوفیزیک – زلزله‌شناسی: شروع ۱۳۸۶
در حال حاضر تعداد ۱۰۹ نفر دانشجوی کارشناسی ارشد و ۱۰۴ نفر دانشجوی دکتری در پژوهشگاه مشغول به تحصیل هستند.
گروه آموزش همگانی
آموزش همگانی از ابتدای تأسیس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در سال ۱۳۶۸ با هدف گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در سطح جامعه و افزایش میزان آگاهی و دانسته‌های مردم جهت ارتقاء سطح آمادگی شکل گرفت.
برنامه آموزش همگانی با عنایت به تدوین برنامه‌های مدون و زیربنایی و بهره‌گیری از ابزارهای مناسب آموزش شروع گردید. گروه آموزش همگانی عمده فعالیتهای خود را حول دو محور آموزش و پژوهش پایه ریزی نموده و در این راستا توجه ویژه‌ای به آموزش، آگاهی و آمادگی کودکان، نوجوانان و جوانان با هدف رشد فرهنگ عمومی در زمینه ایمنی در آینده شده است.
برنامه‌ها
- بر اساس بندهای ۱۲ الی ۱۵ اساسنامه پژوهشگاه (وظایف)، برنامه‌های بلند مدت و مستمر گروه به شرح ذیل
- می‌باشد:
- سفارش پروژه‌های پژوهشی و میدانی با هدف بررسی نیازها، دید گاه‌ها و بهبود و توسعه روشهای آموزشی در ارتباط زلزله؛
- انجام اقدامات مربوط به روز ملی ایمنی در برابر زلزله در پژوهشگاه؛
- هدایت مانور سراسری زلزله برای مدارس و کلیه اقشار مردم تا زمان نهادینه شدن برنامه مذکور در سازمانها و مراکز ذیربط؛
- راهنمایی و مساعدت در برگزاری مانور زلزله در سازمانها و مراکز مجری؛
- برپایی مسابقات و جشنواره‌های استانی، کشوری و بین المللی (نقاشی, طراحی پوستر، ماکت سازی و…)؛
- تهیه و انتشار مواد آموزشی (فیلم، کتاب، بروشور، پوستر و …) برای مخاطبین مختلف؛
- برگزاری کلاس‌های آموزشی با بهره گیری ازمواد ورسانه های آموزشی؛
- برگزاری دوره‌های ضمن خدمت (برای کارکنان و معلمان آموزش وپرورش و…)؛
- برگزاری همایشها، کارگاه‌ها و سخنرانیهای علمی- آموزشی؛
- تهیه کتب، جزوات وگزارشات آموزشی؛ ساده سازی مباحث فنی درتعامل با متخصصان زلزله شناسی، سازه، ژئوتکنیک و… برای‌عموم مردم؛
- تدوین محتوی برای کتب درسی در تعامل با دفتر برنامه ریزی کتب درسی وزارت آموزش وپرورش؛
- اجرای دوره‌ای مانور آمادگی در برابر زلزله در پژوهشگاه؛
- تهیه وتولید مواد و ابزارهای آموزشی اعم از ماکت, بازی و …؛
- تهیه گزارشهای تحلیلی از زلزله‌ها و بررسی علمی میزان تأثیر روشهای آموزشی در کاهش آسیب پذیری زلزله و بهینه نمودن روشها.
اهداف
- گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در سطح جامعه به منظور کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله؛
- بهینه نمودن روشهای آموزشی با هدف کاهش آسیب پذیری ناشی از زلزله در قالب طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی.
گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت
مقدمه
در دنیای کنونی که “عصر دانایی” و “عصر اطلاعات” نام گرفته است، تغییرات علمی، فناوری، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی چنان سریع، پرحجم و فراگیر شده است که به ناچار باید همواره دانش و مهارتهای جدیدی را کسب و یا به روزآوری نمود.
در این میان آموزش بعنوان ابزار بهسازی سازمان و نیروی انسانی، مهمترین منبع تأمین دانش و مهارتهای جدید در برابر چالش‌های عصر دانایی است. در واقع جامعه‌ای می‌تواند همگام با رشد و تحولات علم و فناوری قرن حاضر صاحب قدرت شود که نیروی انسانی سازمان‌های خود را به همراه ساختار و امکانات و سایر منابع آن بهسازی نماید و با ارتقای بینش و نگرش بصورتی دقیق، پویا و مبانی نگر، زمینه‌های تحول عملکرد در محیط‌های پیچیده سازمانی و سایر منابع حاکمیتی را فراهم آورد.
در این راستا آموزشهای تخصصی کوتاه مدت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به آموزشهایی اطلاق می‌شود که هدف آن ارتقای سطح دانش، بینش و توان شاغلین دولتی و غیردولتی مرتبط با حوزه‌های علمی و صنعتی با هدف ایجاد مهارت در نیروی انسانی می‌باشد. در واقع این آموزشها به منظور توسعه دانش تخصصی، افزایش بهره وری نیروی انسانی شاغل در دستگاههای اداری، افزایش دانش کاربردی، ارتقای سطح علمی و تخصصی، پرورش نیروی متخصص، خلاق و کارآمد و توانمند سازی مدیران دستگاههای اجرایی انجام می‌گردد. برخی از عواملی که برگزاری آموزشهای تخصصی کوتاه مدت را ضروری می‌سازد عبارتند از:
- شتاب فزاینده علوم بشری در تمام زمینه‌ها
- پیشرفت روز افزون تکنولوژی
- نیازهای تخصصی و حرفه‌ای نیروی انسانی
گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت پژوهشگاه نیز در همین راستا و به منظور توسعه مبتنی بر دانایی (ماده ۴۳ قانون برنامه چهارم توسعه) و تأمین نظر دولت جمهوری اسلامی ایران جهت ایجاد مهارت و ارزش افزوده در طرح توسعه منابع انسانی (ماده ۵۵ قاون برنامه چهارم توسعه) در سال ۱۳۸۶ ایجاد شده است.
با توجه به افزایش درخواست دستگاههای اجرایی و سازمان‌های دولتی و غیر دولتی، لزوم طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی، بصورت برنامه ریزی شده و هدفمند و با بهره‌گیری از اساتید مجرب و صاحبنظر بعنوان یک اولویت کاری در پژوهشگاه مطرح گردید و در همین راستا گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت به منظور ساماندهی و انجام برگزاری دوره‌های تخصصی برپا شده است.
اهداف گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت
- ارتقاء سطح دانش، بینش و مهارتهای تخصصی نیروی انسانی به عنوان با ارزش‌ترین منبع سرمایه سازمانی
- بهبود مدیریت در سطح کشور به جهت دستیابی به اهداف کلان برنامه‌های توسعه
- ترویج فرهنگ ایمنی و آمادگی در برابر زلزله
- بهبود عملکردهای اجرایی مبتنی بر دانش شغلی
برنامه‌های گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت
برنامه اصلی گروه آموزشهای تخصصی کوتاه مدت را می‌توان به شرح ذیل خلاصه نمود:
- نیاز سنجی آموزشهای تخصصی کوتاه مدت در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی
- طراحی دوره‌های آموزشی تخصصی مورد نیاز جامعه با مشارکت پژوهشکده‌های پژوهشگاه
- مستند سازی و تهیه بانک اطلاعاتی دوره‌های آموزشی برگزار شده
- تهیه ساختار مناسب قانونی جهت برگزاری دوره‌ها بر اساس ضوابط و معیارهای موجود
- گسترش آموزشها از طریق آموزشهای الکترونیکی (E-Learning) در سطح ملی و منطقه‌ای
- برگزاری منظم و دوره‌ای آموزشهای تخصصی طبق تقویم سالیانه
انواع آموزشهای مورد نظر در گروه
- آموزشهای تخصصی کوتاه مدت در پژوهشگاه
آموزشهای تخصصی کوتاه در پژوهشگاه شامل دوره‌هایی می‌باشد که بر اساس درخواست هر یک از معاونت‌ها و یا پژوهشکده‌های پژوهشگاه و یا سازمان‌های متقاضی در محل پژوهشگاه برگزار می‌گردد. - آموزشهای تخصصی کوتاه مدت در سازمان‌های متقاضی
آموزشهای تخصصی کوتاه در سازمان‌های متقاضی شامل دوره‌هایی می‌باشد که بر اساس درخواست سازمان مربوطه در محل آن سازمان برگزار می‌گردد.
تبصره ۱: نحوه آموزش در هر یک از این دوره‌ها بنا به نیاز متقاضیان می‌تواند به صورت حضوری و یا مجازی و یا تلفیق این روشها ارائه شود.
تبصره ۲: به شرکت کنندگان این دوره‌ها گواهی‌نامه گذراندن دوره با ذکر نوع دوره، عنوان و مدت برگزاری آن اعطا می‌شود.
شرایط شرکت کنندگان
بسته به نوع آموزش طیف وسیعی از شرکت کنندگان از افراد عادی تا متخصصان، مدیران و مسوولان نهادها و سازمان‌های مختلف می‌توانند در دوره‌ها شرکت نمایند.
تبصره ۳: شرایط اختصاصی شرکت کنندگان در هر دوره توسط پژوهشکده ذی ربط و تائید معاونت آموزش و تحصیلات تکمیلی مشخص می‌گردد.
معاونت برنامه ریزی و پشتیبانی
این معاونت در زمینه برنامه ریزی، انجام امور علمی – اجرایی، مشارکت در تدوین راهبردها و برنامه‌های کلان و پشتیبانی از فعالیتهای تحقیقاتی و فناوری پژوهشگاه فعالیت می‌نماید. برخی از وظایف این معاونت عبارتند از:
- بررسی و اتخاذ تدابیر لازم به منظور ارتقاء کیفی و افزایش بهره وری ساختاری پژوهشگاه؛
- مشارکت در سیاست گذاری و برنامه ریزی‌های خرد و کلان پژوهشگاه؛
- هدایت امور برنامه، بودجه، تشکیلات، تحول اداری، بهره وری، نظارت و ارزیابی؛
- انجام امور مالی، انعقاد قراردادها و اجرای تعهدات پژوهشگاه و پاسخگویی به سازمان‌های نظارتی (نظیر دیوان محاسبات)؛
- انجام فعالیتهای انتشاراتی پژوهشگاه (نشر کتب و گزارشهای پژوهشی، مجلات تخصصی و فروش آنها)
- اجرای قوانین و مقررات مربوط به امور اداری، استخدامی و تشکیلاتی و اصلاح ساختار تشکیلاتی و هرم نیروی انسانی؛
- ارائه راهکارهای لازم به منظور توسعه کمی و کیفی بخشهای پژوهشی، آموزشی و پشتیبانی؛
- توسعه و تجهیز فضاهای متناسب با نیازهای اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان؛
- برنامه ریزی برای آموزش کارکنان در راستای توسعه و تحول سرمایه انسانی و ایجاد مهارتهای لازم در آنها؛
- بسترسازی برای پشتیبانی علمی – تجهیزاتی از پژوهشگران برای انجام پروژه‌های پژوهشی و فناوری؛
- برنامه ریزی در جهت تأمین و توزیع اعتبارات مورد نیاز فعالیتهای علمی، آموزشی، تحقیقاتی و فناوری؛
- انجام اقدامات لازم به منظور بهبود بهره وری و افزایش کارآیی و اثربخشی کارکنان؛
- انجام امور حقوقی پژوهشگاه.
در حال حاضر این معاونت مشتمل بر ادارات و دفاتر زیر می‌باشد:
دفتر برنامه، بودجه و تشکیلات
فعالیتهای این دفتر در قالب گروه‌های بررسی بودجه و اعتبارات، برنامه‌ریزی و آمار و بررسی تشکیلات انجام می‌گیرد و مهمترین وظایف آنها عبارتند از:
- تهیه و تدوین شاخص‌های تنظیم بودجه و تشکیلات؛
- تهیه، تنظیم و تلفیق بودجه در قالب اهداف کلی پژوهشگاه، ضوابط اجرایی بودجه و مصوبات هیأت امنای پژوهشگاه؛
- بررسی و ارائه طرح‌ها و برنامه‌های پژوهشگاه و تنظیم برنامه زمان‌بندی شده فعالیتهای پژوهشی، آموزشی و عمرانی؛
- تهیه، بررسی و مبادله موافقتنامه‌های مربوط به فعالیتهای جاری و عمرانی و دفاع از آنها در مراجع رسیدگی؛
- تهیه آمارها و نمودارهای مورد نیاز از فعالیتها و عملکرد پژوهشگاه و تجزیه و تحلیل آنها؛
- بررسی نیازهای آموزشی کارکنان در سطوح مختلف شغلی و برنامه‌ریزی اجرای برنامه‌های آموزشی؛
- تهیه و تدوین مجموعه شرح وظایف و پستهای سازمانی پژوهشگاه و تشخیص و تعیین رسته و رشته شغلی؛
- بررسی پستهای سازمانی به منظور برآورد نیروی انسانی مورد نیاز پژوهشگاه.
مدیریت امور اداری و توسعه منابع انسانی
مدیریت امور اداری و توسعه منابع انسانی مشتمل بر یک گروه و سه اداره (گروه توسعه منابع انسانی، تحول اداری و بهره‌وری، اداره کارگزینی و رفاه کارکنان، اداره تدارکات و امور انبارها، و اداره خدمات و پشتیبانی) می‌باشد. برخی از وظایف این مدیریت به شرح زیر است:
- اجرای قوانین اداری، استخدامی، پشتیبانی و توسعه منابع انسانی؛
- تهیه، تنظیم و اجرای آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های اداری بر اساس ضوابط و مصوبات پژوهشگاه؛
- ارائه نظرات مشورتی و راهنمایی‌های فنی به واحدهای تابعه به منظور بهبود مدیریت و هماهنگی واحدها؛
- پیش‌بینی نیروی انسانی مورد نیاز، انجام امور استخدامی مربوطه و تنظیم شرح وظایف کارکنان و واحدها؛
- ارائه راهکارهای لازم در امر بهبود روشها، تحول اداری و توسعه منابع انسانی؛
- برگزاری دوره‌های آموزشی حین خدمت برای کارکنان؛
- صدور احکام کارگزینی مطابق با قوانین و مقررات استخدامی، تعیین حقوق و دستمزد و تنظیم مأموریت‌های داخلی و خارجی کارکنان و اعضاء هیات علمی؛
- خرید کلیه نیازمندی‌های تجهیزاتی، پژوهشی و اداری پژوهشگاه و نگهداری و توزیع آنها؛
- انجام کلیه امور مربوط به ارائه خدمات، حمل و نقل و تأمین خودرو؛
- انجام کلیه امور رفاهی کارکنان و خدمات مرتبط با بیمه.
مدیریت امور مالی
مدیریت امور مالی از چهار اداره (اداره اعتبارات، دفترداری و تنظیم حساب؛ اداره اسناد، رسیدگی، دریافت و پرداخت؛ اداره امور قراردادها؛ و اداره اموال) تشکیل شده است که وظایف زیر را بر عهده دارند:
- تنظیم حسابهای دریافتی و پرداختی پژوهشگاه؛
- همکاری و مشارکت در برگزاری سمینارها، کنفرانس‌ها و کارگاه‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی؛
- انجام تعاملات لازم با دستگاههای نظارتی نظیر دیوان محاسبات کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، حسابرس هیأت امناء و سازمان بازرسی کل کشور؛
- وصول مطالبات و درآمدها و پرداخت هزینه‌های پژوهشگاه؛
- رسیدگی به اسناد هزینه‌های اداری، حقوق و مزایا و حسابهای بانکی و اموال پژوهشگاه؛
- نگهداری حسابهای روزانه، دریافت‌ها و پرداخت‌ها، و تسویه حسابهای مربوط به دیون و تعهدات؛
- ثبت و رسیدگی به اموال منقول و غیرمنقول پژوهشگاه؛
- حسابداری اموال، انبارگردانی و برگزاری مناقصات و مزایده‌ها؛
- بررسی و تهیه متن قراردادهای منعقده.
پژوهشکده‌ها و مراکز
پژوهشکده زلزله شناسی
قرار گرفتن ایران در یکی از مناطق لرزه خیز جهان و احتمال وقوع زلزله‌های مخرب در همه نقاط کشور، شناخت سرشت لرزه‌ای ایران را از دیدگاه لرزه زمین ساختی و لرزه خیزی با اهمیت ساخته است. پژوهشکده زلزله شناسی با تاکید بر این مهم با هدف پژوهش، فناوری و آموزش در همه زمینه‌های زلزله شناسی با برنامه و وظایف زیر به منظور رفع نیازهای کشور تشکیل شده است:
برنامه‌ها و اهداف:
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، صحرایی و دستگاهی با هدف شناخت بهتر و دقیق‌تر چشمه‌های لرزه‌ای (گسل‌ها)، پوسته و جبه ایران‌زمین، لرزه خیزی، خطر زمین لرزه؛
- پهنه بندی، تهیه انواع نقشه‌ها و تدوین کاتالوگ داده‌های لرزه‌ای؛
- برگزاری دوره دکتری تخصصی ژئوفیزیک – زلزله شناسی از سال ۱۳۸۰؛
- برگزاری دوره کارشناسی ارشد ژئوفیزیک – زلزله شناسی از سال ۱۳۸۶؛
- ارائه خدمات فنی و مشاوره‌ای در زمینه‌های مختلف زلزله شناسی، لرزه زمین‌ساخت و تحلیل خطر زمین لرزه؛
- همکاری‌های پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی، آموزشی و سازمان‌های ملی و بین‌المللی.
در حال حاضر گروه‌های پژوهشی پژوهشکده زلزله‌شناسی عبارتند از:
- زلزله‌شناسی
- لرزه زمین ساخت
- زلزله شناسی مهندسی
علاوه بر آن مرکز ملی پیش بینی زلزله و مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باند پهن پژوهشگاه همکاری نزدیک با پژوهشکده زلزله‌شناسی دارند و برای رسیدن به اهداف راهبردی پژوهشگاه به طور مشترک برنامه ریزی و فعالیت دارند.
زلزله‌شناسی
اهداف
پردازش، تحلیل و تفسیر داده‌های لرزه خیزی برای شناخت پوسته و گوشته فوقانی، گسل‌های فعال و زون‌های لرزه خیز در ایران. بهینه سازی مدل سرعتی پوسته جهت بهبود دقت مکانیابی زمین‌لرزه‌های ایران و در نهایت بهبود دقت مطالعات تحلیل خطر زمین‌لرزه.
برنامه‌ها
- مطالعه جامع ساختار، دگرشکلی و ناهمسانگردی پوسته و جبه فلات ایران؛
- مطالعه لرزه خیزی مناطق فعال، تعیین سازوکار پارامترهای چشمه زلزله‌های ایران و تفکیک رویدادهای طبیعی از رویدادهای مصنوعی به کمک پردازش داده شبکه‌های لرزه نگاری موقت و دائمی؛
- بهبود و توسعه روشهای پردازش در راستای بالا بردن دقت و سرعت استخراج شاخص‌های سیگنال مانند تشخیص و قرائت فازها از طریق روشهای اتوماتیک؛
- بهبود روشهای مکانیابی زمین‌لرزه‌ها در راستای تعیین محل دقیق زمین‌لرزه‌ها؛
- بهبود مدل‌های سرعت انتشار موج در پوسته و جبه فلات ایران به‌صورت دو و سه بعدی؛
- بهبود مدل‌های تضعیف دامنه موج در پوسته و جبه فلات ایران براساس روشهای پیشرفته استفاده از مشخصات داده و شکل موج زمین‌لرزه‌ها و ارتعاشات محیطی؛
- بهبود روشهای تعیین پارامترهای سینماتیکی و دینامیکی چشمه‌های زمین لرزه در راستای رفتارشناسی فعالیت گسل‌ها با تاکید بر الگوریتم‌های پیشرفته و داده شبکه‌های لرزه نگاری موقت و دائم در گستره فلات ایران؛
- مطالعه رفتارشناسی فعالیتهای لرزه‌ای القایی؛ ماگمایی و انواع چشمه‌های کنترل شده براساس پایش برخط دائم و موقت.
لرزه زمین ساخت
اهداف
شناخت دقیق سرچشمه‌های لرزه‌زای پوسته ایران‌زمین، سازوکار گسل‌های فعال و مطالعات لرزه زمین‌ساختی.
برنامه‌ها
- مطالعه و تهیه نقشه‌های تفصیلی گسل‌های فعال؛
- مطالعه تغییر شکل پوسته با استفاده از GPS؛
- بررسی‌های دیرینه لرزه شناختی بر روی افرازهای گسلی؛
- بررسی وضعیت تنش زمین‌ساختی در مناطق مختلف ایران؛
- . شناخت دقیق سرچشمه‌های لرزه‌زا برای بکارگیری در بررسی‌های برآورد خطر زمین‌لرزه در ساختگاه‌ها و ابنیه مهندسی
گروه زلزله شناسی مهندسی
اهداف
پردازش داده شتابنگاری، تهیه بانک اطلاعاتی شتابنگاشتها، شناخت و ویژگیهای شتابنگاشتها، تدوین روابط لرزه خیزی و کاهندگی، تحلیل خطر زمین‌لرزه، تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه و تدوین طیف‌های طراحی، مدل سازی جنبش نیرومند زمین، برآورد پارامترهای چشمه با استفاده از داده‌های جنبش نیرومند زمین، مطالعه Q، زمین‌لرزه‌های القایی.
برنامه‌ها
- تحلیل خطر زلزله شامل:
-
- توسعه روابط کاهندگی
- توسعه روشهای آنالیز تحلیل خطر
- بروز رسانی نقشه‌های تحلیل خطر کشور
- پهنه بندی خطر زلزله در کشور
- مطالعات شدت زمین‌لرزه
- تهیه نقشه‌های لرزش زمین (shake Map)
- شبیه سازی جنبش نیرومند زمین شامل:
-
- مطالعه پارامترهای کاهندگی
- برآورد و پیش بینی جنبش نیرومند زمین در مناطق مختلف کشور
- حل معکوس داده‌های زلزله به‌منظور مطالعه اثر چشمه، مسیر و ساختگاه
- خصوصیات میدان نزدیک گسل
- زمین‌لرزه‌های القایی شامل:
-
- مطالعات تغییرات تنش
- شبیه‌سازی اثر حوزه نزدیک گسل در سدها
- زمین‌لرزه‌های القایی در سدها و مخازن نفتی و گازی
- توسعه سامانه‌ها و ابزارهای جنبش نیرومند زمین شامل:
-
- سنسورهای شتابنگاری
- سامانه‌های هشدار سریع
– پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک
کاهش مخاطرات لرزه‌ای و توسعه ایمن مناطق مسکونی و تاسیسات زیربنایی مستلزم شناختی همه جانبه و فراگیر از مؤلفه‌های مختلف تاثیرگذار در قدرت تخریبی یک زلزله است. از جمله مؤلفه‌های مهم در این رابطه ویژگیهای ژئوتکنیکی مناطق و مخاطرات ژئوتکنیکی محتمل و همراه با زلزله است که می‌توانند بطور مستقیم و یا غیر مستقیم بر آسیب پذیری یک منطقه تاثیری قابل توجه داشته باشند.
پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک با هدف انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در این زمینه و با هدف تلاش در راستای تحقق راهبردهای پژوهشی و برنامه‌های کلان ذیل تشکیل شده است:
- بررسی و توسعه روشهای ارزیابی حرکت قوی زمین به منظور کاربرد آنها در روشهای طراحی لرزه‌ای، دستور العمل ها و آیین نامه‌های ذیربط؛
- رفتارشناسی و توسعه روشهای ارزیابی مخاطرات ژئوتکنیکی منتج از زلزله به منظور تدوین و به هنگام کردن دستور العمل های طراحی لرزه‌ای و متدلوژی‌های پهنه بندی و ریزپهنه بندی؛
- بررسی و تدوین و به روز نمودن دستورالعملهای طراحی و بهسازی لرزه‌ای ابنیه ژئوتکنیکی؛
- مطالعات و تحقیقات نظری به منظور نوآوری و توسعه در روشهای تحلیل و طراحی مکانیک خاک و مهندسی پی با تاکید بر بارگذاری‌های دینامیکی در زمینه‌های مدل‌های رفتاری، مکانیک خاک محیط‌های متخلخل چند فازه، رفتار ابنیه خاکی و موارد مشابه؛
- شناسایی شرایط ساختگاهی به منظور آگاهی از طبیعت رفتار خاک و تعیین مشخصات فیزیکی و مکانیکی آن برای مدل سازی لایه‌های خاک و تحلیل پاسخ لرزه‌ای ساختگاه؛
- ساخت و ارتقاء و بهینه سازی تجهیزات آزمایشگاهی و صحرایی در زمینه‌های تحقیقاتی مرتبط؛
- همکاری با صنعت، سازمان‌های اجرایی و جامعه مهندسی کشور از طریق ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشهای تخصصی؛
- همکاری علمی- پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی، آموزشی، انجمن‌ها و سازمان‌های داخلی و خارجی.
پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک برای تحقق اهداف مذکور، برنامه‌های خود را در قالب گروه‌های پژوهشی زیر سازماندهی کرده است:
ژئوتکنیک لرزه‌ای
اهداف
مطالعه در مورد: تاثیرات ساختگاه بر حرکت قوی زمین، با ملاحظه فشار آب حفره‌ای، عوارض توپوگرافی و رفتار غیرخطی محیط اندرکنش خاک – سازه در بارگذاری‌های دینامیکی، رفتار تغییر شکلی و مقاومتی مصالح خاکی و سنگی تحت بار گذاری‌های دینامیکی در محدوده‌های کرنشی کم تا زیاد.
برنامه‌ها
- توسعهٔ روشهای تحلیلی و عددی بررسی اثرات ساختگاهی با ملحوظ کردن شرایط زمین‌شناسی، توپوگرافی، آب حفره‌ای و …؛
- توسعهٔ روشهای تجربی بررسی اثرات ساختگاهی با استفاده از داده‌های زمین لرزه‌ها و نوفه‌های محیطی؛
- توسعهٔ روشهای نظری و عددی اندرکنش لرزه‌ای خاک و سازه؛
- تهیهٔ طیف ویژه ساختگاه و نقشه‌های پهنه‌بندی و ریزپهنه‌بندی ژئوتکنیک لرزه‌ای شهرها و استان‌های کشور؛
- مطالعات آزمایشگاهی المان خاک و سنگ جهت پیش‌بینی رفتار سیکلی.
مهندسی پی و ابنیه ژئوتکنیکی
اهداف
بررسی مفاهیم بنیادی در حوزه مکانیک خاک و سنگ و مهندسی پی از جمله مدل سازی رفتار خاک، مکانیک محیط‌های متخلخل و کاربرد آنها در طراحی لرزه‌ای ابنیه ژئوتکنیکی مانند پی‌های سطحی و عمیق، دیوارهای حائل، شیب‌ها، تونل‌ها و سدها.
برنامه‌ها
- توسعهٔ روشهای پیشرفته حدی برای طراحی و پایداری ابنیه ژئوتکنیکی؛
- توسعهٔ مدل‌های رفتاری پیشرفته جهت شبیه سازی رفتار دینامیکی خاک‌ها؛
- بررسی رفتار دینامیکی ابنیه ژئوتکنیکی با استفاده از روشهای عددی و تجربی؛
- شناسایی پارامترهای دینامیکی ابنیه ژئوتکنیکی با استفاده از روشهای پیشرفته پردازش سیگنال؛
- بررسی و مدل سازی عددی و فیزیکی رفتار مصالح خاکی و سنگی و انواع پی‌ها بر اساس آزمون‌های صحرایی و آزمایشگاهی در بارگذاری‌های استاتیکی و دینامیکی؛
- تهیه دستورالعملهای لرزه‌ای برای طراحی ابنیه ژئوتکنیکی؛
- توسعهٔ روشهای تحلیلی و عددی در خصوص تحلیل دینامیکی در محیط‌های متخلخل اشباع یا غیر اشباع؛
- مطالعه و تهیه دستورالعمل ساخت و ساز در نواحی دارای خطر گسلش سطحی.
مخاطرات زمین شناختی و ژئوتکنیکی
اهداف
بررسی و مطالعهٔ بنیادی و کاربردی مخاطرات زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی مرتبط با زلزله، نظیر زمین لغزش، روانگرایی، گسلش سطحی و فرونشست، داده کاوی پدیده‌های زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی، تهیه نقشه‌های پایه در انجام پروژه‌های پژوهشی و فناوری.
برنامه‌ها
- پژوهش در زمینه هم بستگی پارامترهای زلزله و مخاطرات زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی؛
- بررسی رفتار دینامیکی سنگ‌های ضعیف و توده سنگ‌های درزه‌دار؛
- پژوهش‌های تجربی و عددی در زمینه خطر زمین لغزش و ناپایداری شیب‌ها در کشور در قالب مطالعات موردی یا پهنه بندی خطر و برآورد ریسک و کاهش اثرات؛
- بررسی تحلیلی، عددی و تجربی پدیده فرونشست و پایداری حفرات زیرزمینی در برابر خطر زمین لرزه؛
- مطالعات تجربی و عددی پدیده گسلش سطحی و اثر آن بر سازه‌ها و تمهیدات کاهش اثرات آن؛
- مطالعات نظری و تجربی پدیده روانگرایی خاک‌ها و پیش بینی خطر روانگرایی و تغییر شکل‌های ناشی از آن در سطح زمین؛
- توسعهٔ روشهای شناسایی صحرایی ساختار زیرسطحی آبرفت با استفاده از روشهای فعال و غیرفعال ژئوفیزیکی.
پژوهشکده مهندسی سازه
وقوع زلزله‌ها به تنهایی سبب خسارات جانی، اقتصادی و اجتماعی نمی‌شوند؛ بلکه، بر اثر اندرکنش نامطلوب حرکات زمین با محیط زیست و مستحدثات فاجعه می‌آفرینند. کاهش خطرهای ناشی از زلزله و بالتبع توسعه پایدار کشور تنها با ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی ساختمانها، شریانهای‌حیاتی و تأسیسات زیربنایی امکان‌پذیر می‌باشد.
برنامه‌ها
به منظور کنترل و کاهش خطرپذیری، آسیب‌پذیری و توسعه فرهنگ ایمن‌سازی در برابر زلزله، پژوهشکده مهندسی سازه با برنامه‌ها و وظایف زیر در پژوهشگاه ایجاد شده‌است:
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، میدانی و دستگاهی ایمن‌سازی لرزه‌ای ساخت و سازها (ساختمانها، شریانهای حیاتی، سازه‌های نیروگاهی و صنعتی، تأسیسات مهم مانند سدها، پلها، مخازن و مشابه آنها)؛
- گسترش روشهای طراحی لرزه‌ای ساخت ابنیه جدید، مقاوم‌سازی ساختمانهای موجود دربرابر زلزله و تدوین آیین‌نامه و دستورالعملهای مربوطه؛
- توسعه فناوری جدید ساختمانی برای تولید نیمه صنعتی ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله؛
- تحلیل آسیب‌پذیری شهرها و روستاها، تدوین روشهای کاهش آسیب‌پذیری و کمک به اجرای آن؛
- مطالعه و ارائه روشهای مناسب اقتصادی و اجرایی برای کاهش آثار مخرب زلزله در بناها؛
- هماهنگ‌سازی آخرین دستاوردهای علمی و فنی در مورد طراحی و مقاوم‌سازی کلیه مستحدثات موجود در کشور؛
- ایجاد، توسعه و بهبود امکانات آزمایشگاهی، تجهیزات اندازه‌گیری و نصب وسایل اندازه‌گیری در سازه‌های مهم؛
- همکاری با صنعت، سازمان‌های اجرایی و جامعه مهندسی کشور از طریق ارائه خدمات مشاوره‌ای؛
- برگزاری دوره دکترای مهندسی عمران- زلزله (سازه)؛
- همکاری‌های علمی – پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی- آموزشی و انجمنهای علمی و مهندسی داخل و خارج از کشور؛
گروه‌های پژوهشی
پژوهشکده مهندسی سازه برای تحقق اهداف مذکور، برنامه‌های خود را در قالب گروه‌های پژوهشی زیر سازماندهی شده‌اند:
ساختمان
اهداف
پژوهش در زمینه روشهای برآورد آسیب‌پذیری سازه‌های موجود، ارائه روشهای بهسازی، مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی آنها و تعمیر سازه‌های آسیب‌دیده در برابر زلزله.
برنامه‌ها
- بررسی آسیب‌پذیری سازه‌ها در مقابل زلزله‌های محتمل؛
- تهیه دستورالعملهای برآورد آسیب‌پذیری سازه‌ها؛
- پژوهش در رابطه با روشهای افزایش ایمنی لرزه‌ای سازه‌ها؛
- ارائه روشها و تهیه دستورالعملهای مقاوم‌سازی و بهسازی برای سازه‌های متداول در کشور؛
- بررسی و توسعه روابط و معادلات آسیب‌پذیری فیزیکی- نظری و آزمایشگاهی؛
- تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خسارات سازه‌ای برای مناطق شهری
طرح‌ها و پروژه‌ها
- فهرست‌برداری و طبقه‌بندی سازه‌ها بر اساس رفتار لرزه‌ای
- تهیه فرمهای ارزیابی به روشهای گوناگون اعم از روشهای سریع و تفصیلی
- ارائه روشها و مدلسازی‌های مناسب برای ارزیابی مقاومت لرزه‌ای ساختمانهای مختلف
- مطالعه روشهای مقاوم‌سازی مقرون به صرفه در ساختمانهای مختلف
- مطالعات آسیب‌پذیری منطقه‌ای برای دستیابی به سیستم‌های مقابله و مدیریت بحران
- بررسی وضعیت ساختمانهای امدادرسانی و مهم شهر و ارائه نقشه‌های آسیب‌پذیری
- ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای ساختمانهای بتن مسلح
- آسیب‌پذیری لرزه‌ای سازه‌های بتنی با دیوارهای پرکننده
- ارزیابی مقاومت و شکل‌پذیری ساختمانهای بتن مسلح کم‌ارتفاع موجود – ضریب خسارت
- بررسی تجربی و نظری روشهای جدید و مناسب تقویت توان لرزه‌ای سقفهای طاق ضربی
- آسیب‌پذیری سازه‌های فولادی
- سیستم حفاظت در مقابل زلزله در ساختمانهای روستایی
- راهنمای فنی مقاوم‌سازی ساختمانهای فولادی
- تعیین ضریب خسارت‌پذیری ساختمانهای بتنی تهران در مقابل زلزله
- تهیه دستورالعمل مقاوم‌سازی سازه‌های ساختمانی موجود
شریانهای حیاتی
اهداف
پژوهش در زمینه چگونگی تأثیر زلزله بر شریانهای حیاتی (سیستم‌های انتقال انرژی، شبکه‌های آبرسانی و فاضلاب و شبکه‌های ترابری) و سیستم اطلاع‌رسانی، تهیه دستورالعملهای فنی برای طراحی لرزه‌ای و بهسازی رفتار لرزه‌ای سیستم‌های مذکور.
برنامه‌ها
- تدوین برنامه‌های جامع مطالعاتی و تحقیقاتی در رابطه با شریانهای حیاتی؛
- تدوین مبانی عملی و فنی مورد نیاز متصدیان شریانهای حیاتی کشور برای بهبود وضعیت عملکردی آنها در برابر زلزله؛
- ارزیابی آسیب‌پذیری شریانهای حیاتی و ارائه روشهای مقاوم‌سازی و کاهش خطرپذیری آنها
طرح‌ها و پروژه‌ها
- ارزیابی خطرات حاصل برای شریانهای حیاتی و بررسی خسارات وارده به شبکه‌های حیاتی در زلزله‌های گذشته
- برنامه آماده سازی عمومی برای پیشگیری و مقابله با حوادث ناشی از زلزله از لحاظ شریانهای حیاتی
- تهیه دستورالعمل‌ها و استاندارهای فنی برای کنترل خسارت جهت ارائه به دستگاههای اجرایی کشور
- طرح مقاوم‌سازی و نوسازی شبکه‌های شریانهای حیاتی
- تهیه رهنمودهای طراحی مقاوم خطوط لوله نفت و گاز
- تهیه راهنمای طراحی شبکه‌های توزیع گاز
- تهیه نقشه‌های خطر لرزه‌ای برای خطوط شریانهای حیاتی کشور
- بررسی اثر زلزله بر پلهای متداول در کشور با توجه به رفتار غیرخطی آنها
- تهیه پیش‌نویس آئین‌نامه طراحی پلها در برابر زلزله
- ارزیابی وضعیت پوشش ایستگاههای آتش‌نشانی تهران و پیشنهاد جهت جابجایی و احداث ایستگاههای جدید
- مطالعات مقدماتی اثر زلزله بر شبکه‌های آبرسانی
- ارزیابی لرزه‌ای سیستم‌های تولید و توزیع برق کشور
- تهیه راهنمای طراحی لرزه‌ای مخازن ذخیره‌سازی مایعات
سازه‌های خاص
اهداف
پژوهش در زمینه بررسی رفتار، طراحی، ارزیابی آسیب‌پذیری و ایمنی لرزه‌ای سازه‌های خاص نظیر سازه‌های تأسیسات زیربنایی و صنعتی، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی، نیروگاهها، سدها، سکوها و اسکله‌های دریایی، مخازن ذخیره مایعات و گازها، برج‌ها، دودکش‌ها، سیلوها، تجهیزات و سیستم‌های ثانویه و همچنین بررسی آسیب‌پذیری لرزه‌ای بناهای تاریخی ایران.
برنامه‌ها
- آشنایی با ویژگیهای سازه‌های خاص، بررسی رفتار آنها در زلزله‌های گذشته و تعیین اجزای بحرانی این نوع سازه‌ها؛
- انجام مطالعات تحلیلی و آزمایشگاهی برای شناسایی رفتار لرزه‌ای سازه‌های خاص موجود در کشور؛
- تشخیص مشخصات دینامیکی سازه‌های خاص و اجزای آن به روش آزمایش ارتعاشات محیطی و اجباری؛
- تدوین روشهای طراحی و ساخت ایمن سازه‌های خاص و تأسیسات زیربنایی؛
- تدوین روشهای نصب ایمن تجهیزات مکانیکی- الکترونیکی در سازه‌های خاص؛
- بررسی اندرکنش سازه- تجهیزات؛
- ارزیابی آسیب‌پذیری سازه‌های خاص و ارائه روشهای ایمن‌سازی و کاهش خطرپذیری آنها.
طرح‌ها و پروژه‌ها
- تأثیر رفتار غیرخطی بتن سد در تحلیل دینامیکی اندرکنش سد و مخزن
- مطالعه علت شکست منبع آب رشت
- مدل نوین رفتار غیرخطی سدهای بتنی قوسی هنگام زلزله‌های بزرگ
- تحلیل اندرکنش سد و مخزن به روش اویلرلاگرانژی
- تحلیل استاتیکی و دینامیکی سازه‌های خاص
- رفتار برجهای ذخیره آب طی زلزله منجیل سال ۱۹۹۰
- اندرکنش دینامیکی سازه – سیال در سدها
- تحلیل آسیب‌پذیری بعضی از تاسیسات صنعتی
- به دست آوردن روش برای ارتقا سطح ایمنی لرزه‌ای سازه‌های خاص
- بررسی رفتار سیستم‌های ثانویه (تجهیزات) تحت تأثیر مولفه‌های همزمان زلزله
- ارزیابی تجربی ایمنی برخی سدهای بتنی ایران با استفاده از آزمایشهای ارتعاش اجباری و محیطی
- ارزیابی آسیب‌پذیری نیروگاهها، زیرایستگاهها و شبکه‌های انتقال برق
دینامیک سازه تجربی
اهداف
انجام مطالعات و آزمایشهای دینامیکی برای شناسایی مشخصات دینامیکی سازه‌ها، تدوین روشهای کنترل ارتعاشات سازه‌ها، روشهای طراحی و ساخت سازه‌های ایمن در برابر زلزله.
برنامه‌ها
- انجام مطالعات نظری رفتاری دینامیکی سازه‌ها؛
- انجام مطالعات تجربی در رابطه با سازه‌ها و تطابق آنها با رفتارهای دینامیکی سازه‌ها و مدلسازی جهت شناخت هر چه سریعتر رفتار؛
- انجام مطالعات آزمایشگاهی و نظری به منظور تشخیص مشخصات دینامیکی سازه‌ها؛
- مطالعه رفتار ساختمانهای بلند؛
- بررسی سیستم‌های مختلف فعال و غیرفعال جاذبهای انرژی در کنترل ارتعاشات سازه‌ها؛
- بررسی رفتار سازه‌ها بر اثر تحریکات چند تکیه‌گاهی به صورت تجربی و آزمایشگاهی؛
- مطالعه درخصوص روشهای ساخت نیمه صنعتی سازه‌های فولادی.
طرح‌ها و پروژه‌ها
- مطالعات و ملاحظات عملی بودن استفاده از سیستم‌های ایزولاسیون لرزه‌ای
- طرح شناسایی رفتار ساختمانهای آجری نیمه‌اسکلت در برابر زلزله
- نصب دستگاههای شتابنگار در سازه‌های مهم با هدف رفتارسنجی آنها در هنگام زلزله
- مطالعه آزمایشگاهی سازه‌ها فلزی متداول در کشور
- آزمایشات لرزه‌ای بر روی ساختمان واقعی
- بررسی رفتار مدل سازه‌های فلزی به روش آزمایش دینامیکی
- بررسی اندرکنش دینامیکی عناصر تیرآهن و طاقهای آجری و سقفهای طاق ضربی
- واکنش تصادفی پی‌های شمعی تحت امواج زلزله
- رفتارسنجی و نصب کرنش‌سنج بر روی سازه ساختمانهای اسکلت فلزی
- بررسی رفتار تیرهای لانه زنبوری تحت اثر بارهای دینامیکی
- شناسایی و تشخیص موقعیت خرابی در ساختمان آسیب‌دیده به روش شبکه‌های عصبی و الگوریتم ژنتیکی
– پژوهشکده مدیریت خطر پذیری و بحران
در راستای برنامه توسعه پژوهشگاه و تحقق بخشی از سیاست‌های کلی نظام در خصوص پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح و به منظور گسترش دانش مدیریت بحران و کاهش خطرپذیری لرزه‌ای در کشور و انجام مطالعات منسجم در این رابطه، پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران با موافقت اصولی شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۸۳ تأسیس گردید. پس از انجام هفت سال پژوهش و تحقیق در زمینه‌های مرتبط، موافقت قطعی پژوهشکده در سال ۱۳۹۰ توسط شورای مذکور صادر شد. در حال حاضر این پژوهشکده در زمینه‌های مختلف مدیریت بحران و کاهش خطرپذیری لرزه‌ای و در حوزه‌های مطالعات و برنامه ریزی شهری – منطقه‌ای، مدیریت در شرایط اضطرار، مطالعات جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در مدیریت خطرپذیری لرزه‌ای و نیز توسعه فناوریهای نوین در مدیریت بحران فعالیت می‌نماید.
برنامه‌ها
برنامه‌های اصلی پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران به شرح زیر تعریف گردیده است:
- گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در کشور؛
- ترویج و توسعه دانش تخصصی در حوزه‌های مرتبط با مدیریت خطرپذیری و بحران؛
- تهیه و پشتیبانی علمی و عملی از طرحهای کاهش خطرپذیری لرزه‌ای و ارائه راهکارهای لازم در جنبه‌های مختلف پیشگیری، آمادگی، واکنش اضطراری و بازسازی به منظور نیل به توسعه پایدار کشور؛
- کمک به نهادینه سازی توجه به خطرپذیری لرزه‌ای در برنامه ریزی‌ها و فعالیتهای دستگاهها و حوزه‌های مرتبط.
اهداف
به منظور بررسی جنبه‌های مختلف مدیریت بحران و خطرپذیری لرزه‌ای، همچون خطرپذیری فیزیکی (ساختمانها، زیرساخت‌ها و …)، جانی (مرگ و میر و مصدومیت‌ها)، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین به منظور توسعه و بومی سازی فناوریهای نوین در کاهش خطرپذیری لرزه‌ای، این پژوهشکده اهداف زیر را در قالب چهار گروه تخصصی مورد پژوهش و تحقیق قرار می‌دهد:
- مشارکت در تهیه و اجرای برنامه‌های کاهش خطرپذیری لرزه‌ای کشور؛
- تهیه و تدوین طرحهای مرتبط با مدیریت بحران در چارچوب قوانین و سیاست‌های کلی نظام با ارائه راه کارهای اجرایی مطابق با دانش تخصصی روز؛
- توسعه و بومی سازی فناوریها و روشهای جدید برای برآورد خطرپذیری و همچنین پایش و ارزیابی سریع خسارات به منظور کاهش خطرپذیری و مدیریت بهینه واکنش اضطراری؛
- تهیه و تدوین راه کارهای کاهش اثرات زمین لرزه‌ها با طراحی و توسعه ایمن شهرها؛
- همکاری با نهادهای اجرایی متولی مدیریت بحران و مشارکت در تدوین راه کارهای لازم برای بهبود فرایند کاهش خطرپذیری لرزه‌ای و مدیریت بحران؛
- ایجاد مجموعه‌ای که براساس آن مؤلفه‌های مختلف مدیریت خطرپذیری در کنار یکدیگر و به صورت مکمل بررسی شوند؛
- مطالعه و بررسی عواملی که می‌توانند در جهت ایجاد محیطی امن از نظر خطر زلزله مورد استفاده قرار گیرند؛
- توسعه همکاری‌های بین المللی در تمام زمینه‌های مرتبط به خصوص با کشورهای منطقه.
گروه‌های پژوهشی
این پژوهشکده در حال حاضر مشتمل بر ۴ گروه تخصصی به شرح زیر می‌باشد:
مطالعات شهری – منطقه‌ای
این گروه به منظور انجام مطالعات و تدوین معیارهای توسعه، برنامه ریزی و طراحی محیط زیست ایمن و سازگار با سطح خطر زلزله و خطرات زمین شناختی تشکیل شده است و محورهای زیر را مورد بررسی قرار می‌دهد:
- مطالعات شناسایی حریم ساخت و ساز در محدوده خطرات زمین شناختی مرتبط با زلزله و تعیین محدوده ایمن گسترش شهرها؛
- تدوین معیارها و ضوابط مربوط به تعیین کاربری‌های شهری- منطقه‌ای برای ایجاد محیط‌های ایمن در برابر زلزله؛
- توسعه روشهای برآورد تلفات انسانی و جانی و همچنین توسعه روشهای برآورد خسارات مالی و اقتصادی زلزله‌ها؛
- برآورد و پیش بینی صدمات وارده به بافت‌های شهری در اثر زمین لرزه‌های احتمالی و مطالعه توزیع بهینه جمعیت، تراکم ساختمانی و تأسیسات شهری برای کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله؛
- توسعه روشهای مطالعه خطرپذیری، وضعیت آسیب پذیری و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری در نواحی لرزه خیز؛
- تدوین طرحهای کاهش خطرپذیری لرزه‌ای براساس مطالعه معیارهای توسعه زیرساخت‌های شهری با دیدگاه مدیریت بحران؛
- بررسی اثرات ناشی از آسیب دیدگی تأسیسات خطرناک بر سکونتگاه‌ها در هنگام زلزله و راه‌های پایش، کنترل و کاهش آن؛
- بررسی اثرات شبکه‌ای آسیب دیدگی زیر ساخت‌های شهری درمدیریت خطرپذیری و بحران؛
- انجام مطالعات مرتبط با اسکان اضطراری، بازسازی و بهسازی مناطق آسیب‌دیده از وقوع سانحه.
مدیریت شرایط اضطرار
این گروه با هدف مطالعه، تحقیق و شناخت مؤلفه‌های حاکم بر محیط در شرایط اضطرار و تدوین شاخص‌ها و معیارهای لازم جهت ارتقای اقدامات واکنش اضطراری پیش و پس از وقوع زلزله ایجاد شده است و عمده فعالیتهای آن در راستای محورهای زیر تعریف شده‌اند:
- شناخت و تحلیل مؤلفه‌های شرایط اضطرار بر مبنای خطر زلزله در نقاط مختلف کشور؛
• توسعه طرحهای واکنش اضطراری براساس تجارب روز جهان و برای سطوح مختلف اجتماعی؛
• تهیه طرحهای کاهش اثرات زلزله در محیط‌های شهری و روستایی و ارائه دستورالعملهای لازم جهت کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله؛
• تدوین و پیشنهاد برنامه‌ها و سیاست‌های مرتبط با واکنش اضطراری؛
• مطالعه و تعیین سطوح مختلف بحران و شناخت کلیه مؤلفه‌های مؤثر در آن؛
• دستیابی به راهکارهای بهبود مدیریت سلامت جسمی، روحی و روانی در سطوح مختلف در شرایط اضطرار.
مطالعات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
مطالعه و تحقیق در مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با زلزله و تلفیق نتایج آنها در مباحث مدیریت خطرپذیری و بحران بالاخص با هدف جلب مشارکت عمومی و ترویج فرهنگ ایمنی، از مهمترین اهداف تشکیل این گروه به شمار می‌رود. اهم محورهای مورد نظر در این گروه به شرح زیر دسته بندی می‌شوند:
- تعیین ابعاد مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زمین لرزه به ویژه در شهرهای بزرگ و ارتباط متقابل آنها با عوامل دیگر؛
- تعیین راهکارهای اقتصادی- فرهنگی برای کاهش و جبران خسارات ناشی از زلزله (مستقیم و غیرمستقیم)؛
- تعیین راهکارهای اقتصادی برای تخمین و پیش بینی خسارات ناشی از زلزله؛
- مطالعه و تدوین معیارهای کنترل ابعاد فاجعه از بعد اجتماعی و اقتصادی؛
- برنامه ریزی برای توسعه فرهنگی جامعه جهت آمادگی و ارتقاء سطح تاب آوری در برابر زلزله؛
- ارتقای آگاهی و مشارکت مردم در فرایند کاهش خطرپذیری و مدیریت بحران با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی؛
- دستیابی به راه کارهای فرهنگی برای ترویج فرهنگ ایمنی و جلب مشارکت مردمی در ایمن سازی محیط در برابر خطر زلزله و ارتقای فرهنگ خودامدادی؛
- بررسی روشهای افزایش توان عمومی جهت مقابله با پیامدهای فرهنگی- اجتماعی زلزله (آسیب‌های اجتماعی)؛
- ترویج فرهنگ ایمنی و خود امدادی در برابر زلزله در جامعه.
ژئوماتیک
با توجه به توسعه روزافزون فناوری استفاده از داده‌های مکانی و فضایی در ابعاد مختلف کاهش خطرپذیری و مدیریت بحران، گروه ژئوماتیک به منظور انجام مطالعات و تحقیقات منسجم در این رابطه ایجاد گردیده است. مهمترین ابعاد تحقیقات این گروه به شرح ذیل می‌باشد:
- توسعه روشها و استفاده از سیستم‌های پیشرفته جمع آوری، مدیریت، تحلیل و پردازش اطلاعـات مرتبط با صدمات ناشـی از زلزله‌ها در محیط‌های شهری- شامل توسعه و استفاده از امکانات فناوری سنجش از دور (تصویربرداری و پردازش تصاویر هوایی و ماهوارهای)، سیستم‌های مخابـراتی تخصیـص یافته و نیز بهره گیـری از سیستم‌های در حال کار چنـد منظوره، سنسـورهای توزیـع شـده ثابت (شامل حس گرهای جنبش زمین، دوربین‌های مدار بسته) در گستره محیط‌های مصنوع و طراحی و پیاده سازی شبکه آنها؛
- مطالعه و تحقیق در خصوص ارتقای کاربرد فناوریهای اطلاعات در مدیریت خطرپذیری و بحران؛
- تهیه بانک اطلاعاتی داده‌های شهری و منطقه‌ای؛
- توسعه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای استفاده در سطوح مختلف مدیریت خطرپذیری؛
- توسعه سیستم‌های پایش و ارزیابی سریع تلفات و خسارات ناشی از زلزله به منظور استفاده در زمان وقوع زلزله؛
- توسعه سیستم‌های محاسباتی رایانه‌ای (سخت افزار و نرم افزار) جهت برآورد ریسک و خسارات لرزه‌ای محیط‌های مصنوع و همچنین ایجاد قابلیت‌های ارائه نتایج به صورت همزمان و برخط؛
- توسعه سیستم‌ها و الگوریتم‌های لازم در سامانه هشدار سریع زلزله.
– مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باند پهن ایران
علم زلزله‌شناسی مبتنی بر جمع آوری اطلاعات لرزه‌ای و تجزیه و تحلیل آنها می‌باشد. از این رو، نقش شبکه‌های لرزه نگاری در توسعه این علم و دانش بشر از خصوصیات لرزه خیزی مناطق مختلف کره زمین بسیار حائز اهمیت می‌باشد. از این رو، با توجه به نیاز کشور به اطلاعات کامل‌تر زمین لرزه‌ها جهت مطالعات پیشرفته و دقیق زلزله شناسی، تأسیس شبکه لرزه نگاری باند پهن از ابتدای تأسیس پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله مورد توجه بوده است. در همین راستا در سال ۱۳۷۶ اولین ایستگاههای لرزه نگاری باند پهن کشور در آشتیان، نائین، هشتگرد و زاهدان راه اندازی شده است. داده‌های ثبت شده در ایستگاه‌ها لرزه نگاری این شبکه از طریق سیستم مخابرات ماهوارهای به مرکز شبکه واقع در ساختمان مرکزی پژوهشگاه در تهران ارسال می‌شوند.
تا پایان فاز اول توسعه شبکه در سال ۱۳۹۴ تعداد کل ایستگاههای فعال مرکز شبکه به ۲۵ ایستگاه رسیده است که بصورت پیوسته فعالیتهای لرزه‌ای فلات ایران را ثبت می‌کنند. این شبکه با استفاده از دستگاههای پیشرفته لرزه نگاری باند پهن و امکان ارتباط مستقیم ماهوارهای، تعیین محل دقیق و میزان بزرگای زلزله در مدت زمان کوتاهی پس از وقوع را میسر ساخته است. در حال حاضر جهت افزایش دقت مطالعات پیشرفته زلزله شناسی و توسعه سامانه‌های تحلیل سریع زمین لرزه‌ها (مانند سامانه‌های تخمین خسارت و هشدار سریع)، که نقش بسیار مهمی در پیشگیری و مدیریت بحران زمین لرزه‌ها دارند، فاز دوم توسعه شبکه در حال اجرا است.
شبکه لرزه نگاری باندپهن، در راستای شناسایی مناطق اصلی زلزله خیز و سازوکار زمین لرزه‌ها در کشور طراحی و راه اندازی شده است و اهداف زیر را دنبال می‌نماید:
- پوشش کامل کشور به کمک ایستگاههای لرزه نگاری به منظور جمع آوری اطلاعات دقیق لرزه‌ای
- ثبت زمین لرزه‌های دور و نزدیک در گستره وسیعی از فرکانس‌ها و دامنه‌ها به دلیل استفاده از لرزه نگاری باند پهن
- تهیه بانک اطلاعاتی داده دقیق زمین لرزه‌های رویداده در کشور جهت انجام مطالعات پیشرفته زلزله شناسی توسط محققین
- پردازش‌های تکمیلی و توسعه سامانه پیشرفته آنالیز سریع زمین لرزه‌ها با قابلیت کاربرد در پیشگیری و مدیریت بحران زمین لرزه
– مرکز پیش بینی زلزله
پیش بینی زمین لرزه (Prediction) و پیش یابی (Forecast) درمیان سایر اقدامات کاهش تاثیرات مخرب زمین لرزه نظیر آمادگی، از مدت زمان طولانی در جوامع علمی مورد بحث قرارگرفته است. پیش بینی زمین لرزه تنها زمانی می‌تواند مفید واقع شود که زمان، بزرگا و محل یک زمین لرزه قریب الوقوع را مشخص سازد، در غیر این صورت فاقد تاثیرات مطلوب اجتماعی و اقتصادی است.
مرکز پیش بینی زلزله بر اساس مصوبه شورای گسترش وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری در پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تأسیس شده و بصورت رسمی کار خود را از اول اسفند ۱۳۸۳ آغاز نموده است. در این راستا، رویداد زمین‌لرزه‌های ویرانگری نظیر زلزله ۱۳۸۲/۱۰/۵ بم، احتمال رویداد زمین لرزه‌هایی آسیب رسان و مخرب به کلان شهر تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کشور به‌علت نزدیکی آنها به گسل‌های لرزه زا به همراه انجام فعالیتهای پژوهشی پراکنده‌ای در زمینه پیش بینی زلزله درکشور، لزوم ایجاد مرکزی جهت هدایت و راهبری فعالیتهای پژوهشی- اجرایی در زمینه پیش بینی زلزله و نهادینه نمودن و ارتقا دانش پیش بینی زلزله در کشور را می‌طلبید. مرکز پیش بینی زلزله با تاکید بر این مهم با هدف پژوهش، فناوری و آموزش در همه امور مربوط به پیش یابی با برنامه و وظایف زیر به‌منظور رفع نیازهای کشور تشکیل شده است:
اهداف
- توسعه، تکمیل، پیاده سازی و آزمایش الگوریتم‌های پیش یابی و پیش بینی زمین لرزه؛
- توسعه، تکمیل، پیاده سازی و آزمایش الگوریتم‌های هشدار آنی؛
- راه اندازی سامانه‌ها و روشهای هشدار آنی زلزله؛
- تشکیل، توسعه و ارزیابی بانک داده پیش نشانگرهای زمین لرزه‌های کشور؛
- تهیه نقشه‌های خطر زلزله زمان وابسته در نقاط مختلف کشور
- مدلسازی فرآیند فیزیکی وقوع زلزله (انتشار ترک و گسیختگی گسل) با الگوریتم‌های عددی مکانیک محاسباتی؛
- بررسی و مطالعه فرآیند وقوع و انتشار سونامی و احتمال وقوع آن در سواحل کشور،
- همکاری و هماهنگی جهت مطالعات پیش بینی کوتاه‌مدت آنی در کشور شامل: بررسی پیش نشانگرهای لرزه‌ای، زمین مغناطیس، الکترومغناطیس و زمین آب‌شناختی؛
- بکارگیری روشهای پیش بینی میان مدت- بلندمدت زلزله نظیر بررسی‌های لرزه‌شناسی، الگوهای لرزه‌ای، چکانش و انتقال تنش لرزه‌ای، مشاهدات و اندازه گیری‌های ژئودزی و دورکاوی (GPS، EDM، InSAR و ترازیابی دقیق) و دیرینه لرزه‌شناسی با همکاری و هماهنگی مراکز مختلف علمی داخلی و خارجی؛
- مطالعات صحرایی، عددی و آزمایشگاهی مکانیک شکست مواد و الگوسازی فرآیند نطفه‌سازی و انتشار گسیختگی‌های لرزه زا؛
- ارتباط و هماهنگی با مراکز علمی ملی و بین المللی به‌منظور آموزش و تقویت توان علمی و فنی نیروهای انسانی مرکز، همکاری در تربیت دانشجویان و انجام طرحهای تحقیقاتی مشترک در زمینه پیش‌بینی زلزله.
برنامه‌ها
- پیش یابی زلزله در فلات ایران به روش آماری؛
- تحلیل خطر زمان وابسته در فلات ایران؛
- بررسی پیش نشانگرهای غیرلرزه‌ای (الکترومغناطیسی، الکتریکی، مغناطیسی و گرانی سنجی)؛
- الگوسازی رفتار گسل‌ها و دگرشکلی جنبای پوسته (تغییرات تنش–کرنش و لغزش گسل‌ها)؛
- الگوسازی مکانیک گسلش و چرخه زلزله‌ها (مدل‌های دینامیک و سینماتیک)،
- سامانه‌های هشدار سریع؛
- راه‌اندازی و بهره‌برداری از آزمایشگاه‌های طبیعی پیش نشانگرها.
در حال حاضر گروه‌های پژوهشی مرکز پیش بینی زلزله عبارتند از:
گروه ژئودینامیک و لرزه
اهداف
تمرکز فعالیتهای این گروه امکان سنجی پیش‌بینی زمین لرزه‌ها با کنترل و فرابینی رفتار گسل‌های جنبا و دگرریختی فعال پوسته، مطالعه پیش نشانگرهای زلزله و شبیه سازی چرخه زمین لرزه به منظور نیل به درک پیچیدگی‌های فیزیک زلزله و مکانیک گسلش است. از دیگر برنامه‌های اصلی این گروه، مطالعات آزمایشگاهی، عددی و صحرایی قوانین حاکم بر زایش و تشکیل گسیختگی‌های زمین لرزه‌ای و نهایتاً پایه گذاری یک روش علمی برای پیش ینی زمین لرزه‌های بزرگ است. این مطالعات عمدتاً با همکاری پژوهشکده‌های زلزله شناسی و مهندسی ژئوتکنیک و مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باندپهن کشور پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام می‌گیرد.
برنامه‌ها
- فعالیتهای ناهنجار لرزه‌ای مانند پیش لرزه‌ها، وقفه‌های لرزه‌ای، تغییرات پارامترهای چشمه و پوسته؛
- مطالعات دیرینه لرزه شناختی، داده‌های آب شناسی و تحلیل انتقال و چکانش تنش؛
- مطالعات آزمایشگاهی عددی و صحرایی مکانیک گسل و فیزیک زلزله.
گروه فیزیک زمین و هوا
اهداف
گروه فیزیک زمین و فضا پژوهش و مطالعه بر روی پیش نشانگرهای مغناطیس، الکترومغناطیس و تحلیل داده‌های ماهوارهای (IR و Vis) را به منظور امکان سنجی پیش بینی زلزله انجام می‌دهد. این مطالعات عمدتاً با همکاری دانشگاه تهران و صنعتی شریف، سازمان نقشه برداری کشور و سازمان فضایی ایران انجام می‌گیرد.
برنامه‌ها
-
- بررسی عددی فیزیک نطفه گیری و انتشار گسیختگی‌های لرزه‌ای؛
-
- تشخیص و مدلسازی الگوهای زمانی- مکانی لرزه‌ای؛
-
- انتقال تنش در گسل‌ها و تأثیر آن بر احتمال وقوع زمان-وابسته زلزله؛
-
- الگوهای پیش‌لرزه، پس‌لرزه در فلات ایران و بررسی خطر پس‌لرزه‌ها؛
-
- مطالعات تحلیل خطر زمان-وابسته زلزله؛
-
- اندازه گیری و کنترل ناهنجاریهای میدان مغناطیسی زمین و الکترومغناطیسی فضایی و زمینی؛
-
- تحلیل داده‌های ماهوارهای (IR و Vis)
-
- فرابینی و الگوسازی دگرریختی جنبای پوسته و رفتار گسل‌های فعال به وسیله اندازه گیری‌های ژئودزی و سنجش از دور (GPS،InSAR،EDM) و ترازیابی دقیق؛
- راه اندازی سامانه‌های خطر آنی (هشدار) زلزله و سونامی با همکاری مراکز علمی خارج از کشور.